Curaçao

‘All politics is local’​, ook op Curaçao

All politics is local‘. Een ambtenaar op Fòrti, het regeringscentrum in Willemstad tovert een brede grijns op haar gezicht. De videoconference met de drie partijleiders die de regering van Curaçao opmaken, is net afgelopen. De grote vraag waarom het aanwijzingstoneelstuk deze week voor de ogen van het publiek werd ontvouwd, bleef onbeantwoord. Het antwoord van deze ambtenaar is plausibel genoeg, hoewel zij specifiek doelde op de Nederlandse politiek. Ik zou het volgende daaraan toe willen voegen: all politics is local, even on Curaçao.
Opiniebijdrage van Dick Drayer

Je zou maar premier zijn van een land van 160.000 inwoners en je huishoudboekje niet op orde krijgen. Je zou maar opgescheept zitten met een land dat zijn belastinginning maar niet op orde krijgt. Je zou maar een premier zijn van een land dat een verouderd en versleten ambtenarenapparaat heeft. Wier enige doel kennelijk is om de dag te overleven en de baan te behouden, in plaats van antwoord te geven op die ene vraag: hoe dien ik mijn land?

Zie hier de problemen in notendop van een kleinschalig eiland in de Caribische Zee: Curaçao.

bol

Aanwijzingsspel

Om problemen, als hierboven geschetst, aan te kunnen pakken heb je sterke politieke leiders en toezichthouders nodig. Beleid, monitoring en handhaving dus. Laat dat nou net de achilleshiel zijn van Curaçao. Het is daarmee gemakkelijk om naar de premier te wijzen, maar alle spelers in het aanwijzingsspel zijn debet aan de situatie waarin het eiland nu verkeert.

Laat ik beginnen met het College financieel toezicht. De grootste boosdoener in dit spel. Het Cft is aangesteld als toezichthouder en moet waken over de afspraken die de twee hoofdrolspelers met elkaar hebben gemaakt: Nederland en Curaçao. Afspraken die vastgelegd zijn in de Rijkswet financieel toezicht (Rft).

In januari 2018 schreef ik een artikel onder de kop: ‘Curaçao is klaar voor een aanwijzing, nu het Cft nog‘. De toezichthouder deed er anderhalf jaar over om te komen tot zo’n advies.

bol

Op persconferenties van het Cft heb ik het al snel over ‘pappen en nathouden’. De zichtbare moeite van voorzitter Raymond Gradus om dat wat krom is recht te praten, is soms te gênant voor woorden. Curaçao heeft een aanwijzing nodig, maar in plaats daarvan spreekt het met het College af om via een afsprakenlijst de problemen aan te pakken.

Maar afsprakenlijstjes zetten geen druk op de ketel. Iedereen op het eiland weet dat het feest daarna weer kan beginnen. En dat is ook wat het Cft later constateert. Er wordt op los gereisd, rapportages komen er niet, er is geen inzicht, en het tekort neemt alleen maar toe in plaats van af; waar er juist een surplus zou moeten zijn om de tekorten uit het verleden te compenseren.

Gunfactor

Eugene Rhuggenaath heeft kennelijk een hoge gunfactor in het Koninkrijk. Begrijpelijk, Nederland is net af van charlatan Gerrit Schotte en het zootje ongeregeld, dat aanspraak maakt op de politieke erfenis van de vermoorde politicus en luis-in-de-pels Helmin Wiels. Eindelijk zit er met de PAR weer een club die bereid is de agenda van Nederland te faciliteren. Dat moet je koesteren.

Nederland heeft geen zin in herkolonisatie zoals de ‘no-stemmers‘ op Curaçao denken. Maar de eilanden in de West moeten ook geen blok aan het been worden, zolang ze zelf niet uit het Koninkrijk stappen. Dat ene telefoontje komt namelijk echt niet. Dat weten ze maar al te goed in Den Haag

De andere eilanden

bol

Maar bijna tien jaar na de ontmanteling van de Antillen, moeten we constateren dat in plaats van meer autonomie er op de meeste eilanden minder is gekomen. Sint-Eustatius was het eerst aan de beurt. De ingreep daar was een klap, zo moeten ze in Den Haag hebben gedacht, die een daalder waard moet zijn. Een Rijksdaalder wel te verstaan.

Toen volgde Bonaire, dat al onderdeel was van het Haags bestel. Die ingreep was subtieler. Feitelijk moet de politiek daar – welke coalitie er ook zit – na de vrijwillige ingreep uitvoeren wat Nederland gedicteerd heeft in het Bestuursakkoord. We zijn nu zeven maanden verder en Bonaire ligt nog steeds in de foetushouding.

Saba is het beste jongetje uit de klas. Of zoals een ambtenaar in Den Haag mij toefluistert: ‘Saba is letterlijk een slapende vulkaan. Als je vijf facturen per dag hebt, is je financieel beheer heel snel op orde.’ Het eiland heeft een formele begroting van 17 miljoen dollar. Merendeel personeelslasten, beetje materieel, that’s it: zelfs jouw huishoudboekje is spannender.’

Sint Maarten wordt in Den Haag gezien als het meest creatieve eiland voor wat corruptie betreft. Zij kan nu direct aangestuurd worden omdat orkaan Irma het laatste restje slagkracht uit het bestuur van het eiland heeft weggeblazen.

Aruba tenslotte, is wat moeilijker in bedwang te houden. Financieel gezien is Aruba het stoutste jongetje uit de klas.

Met behulp van een landsverordening is het toezicht nu zo ingericht dat de minister van Financieel formeel opdrachtgever is van een toezichthouder die aan hem moet rapporteren. De slager keurt zijn eigen vlees. Of die opzet ook daadwerkelijk van start gaat, staat te bezien. In staatsrechtelijke zin klopt de handel en wandel van Evelyn Weever-Croes, maar er is ook een protocol, waarin is afgesproken dat de Rijksministerraad z’n plasje over een nieuwe opzet financieel toezicht mag doen. De premier van Aruba heeft gezegd het protocol te respecteren.

Curaçao

Het merkwaardige Cft-afsprakenlijstje als vervanging van een aanwijzing oude stijl werd begin dit jaar gegoten in een groei-strategisch jasje. Beide landen weten ook wel dat een aanwijzing het huishoudboekje weliswaar op orde brengt, maar funest is voor het vervolg daarna: een instortende economie, die met een kwakkelende belastinginning en een zwak ambtenarenapparaat geen deuk in wat voor pakje boter slaat. Ook het IMF is die mening toegedaan.

Nederland was naarstig op zoek om wegen te vinden die de financiële beheersproblemen zou aanpakken, maar was er ook alles aangelegen om vrienden te blijven met Rhuggenaath. De stinkende wonden die het Cft in de aanloop naar het convenant had gecreëerd door geen advies tot aanwijzing te geven, terwijl alle alarmbellen rinkelden, konden misschien nog weggemoffeld worden onder een geheel aan maatregelen onder Curaçaose regie, maar met een stevige vinger in de pap door middel van een project management organisatie en dito trekker vanuit Nederland.

Maar die laatste is er nog steeds niet en echt doorpakken op Fòrti gebeurde ook niet. Misschien dat het voorbereiden van een Koninklijk Besluit tot aanwijzing, Willemstad wel wakker kon schudden.

En zo lekte een concept versie van het Besluit vorige week uit naar de pers, ook naar mij. Met een besluit tot aanwijzing kon de Nederlandse belastingbetaler worden getoond dat het Den Haag menens was en dat Rutte er bovenop zat. Rhuggenaath die in het ambtelijk overleg het koninklijk besluit al lang kende, had toen al gezegd niet naar Den Haag af te zullen reizen. Maar na het lekken van de informatie en de reactie van de Staten daarop kon hij niet meer terug.

Een win-win situatie voor de premier. Zou hij niets bereiken, kon hij zeggen: I told you so!Had hij wel succes dan kon hij aan zijn criticasters laten zien dat hij garant staat – in ieder geval op korte termijn – voor politiek succes. All politics is local, on Curaçao for sure.

Herzien convenant

Het oude convenant wordt over drie weken in een nieuwe jasje gegoten. Hoe die overeenkomst genoemd gaat worden, is nog niet duidelijk. Aanwijzing – want dat is het – of Bestuursakkoord – want daar lijkt het op: het kan allebei. Maar waarschijnlijker is het dat het akkoord een nieuwe naam krijgt om de oude wijn te verpakken, zodat er geen vergelijking met andere eilanden getrokken kan worden.

Maar hoe het dan ook gaat heten, wat overeind blijft is dat Nederland nu geen vinger, maar een stevige vuist in de pap krijgt. Niet omdat ze dat nou zo graag willen. Nee, omdat de eilanden geen hoofdpijn dossier moet worden. Hoofdpijn waaraan alle actoren, ook Nederland zelf, schuldig zijn.

Deel dit artikel