De Venezolaanse migratietragedie op zee

Nieuws Curaçao

De Venezolaanse migratietragedie op zee

Dick Drayer

27-12-2020 - 14 minuten leestijd

Met minstens veertien passagiers die verdronken zijn tussen Venezuela en Trinidad, groeit het aantal dodelijke slachtoffers van een historische tragedie: Venezolanen zitten vast tussen mensenhandelaars, de dictatuur van Maduro en de onverschilligheid van de regering van Trinidad en andere overheden.

Het Caracas Chronicles-team schrijft erover en publiceerde dit artikel eerder in Cinco8.

Lichamen

Het is de nacht van 12 december: terwijl landen als de Verenigde Staten en Canada beginnen met de distributie van het Pfizer-BioNTech-vaccin om COVID-19 te bestrijden, stuurt Nicolás Maduro een video vanuit het Humboldt Hotel in Caracas en maakt de oppositie de resultaten bekend van de volksraadpleging die niet overeenkomen met de informatie die sommige mediakanalen hebben.

En, op sociale media, circuleren afbeeldingen van de lichamen van elf migranten, waaronder kleine kinderen, die die week verdronken in de Golf van Paria. De lichamen werden dicht bij Güiria, aan de noordoostelijke Venezolaanse kust, opgepikt door een patrouille van het Venezolaanse leger. De regering meldt de berging van nog drie lichamen.

De boot met negentien passagiers was als vermist opgegeven. Volgens David Smolansky, coördinator voor de migratiecrisis die door de Nationale Vergadering is aangewezen, had de boot kunnen worden teruggestuurd door Trinidad, zoals niet lang geleden gebeurde met een andere boot met minderjarigen die uiteindelijk terugkeerde naar het eiland om daar te worden ingesloten en aan de ketting gelegd.

‘Dit is weer een schande die op zichzelf de omvang van de ineenstorting van ons land illustreert’, schrijft de Caracas-groep. ‘Nog een schande die gebeurt en we weten dat het zal blijven gebeuren. Nog een schande die de manier laat zien waarop veel Venezolanen bezwijken, geconfronteerd kwetsbaarheden gecreëerd door de staat en zijn criminele netwerken’.

Ongevallen

De incidenten met boten die migranten vervoeren op weg naar de eilanden in de buurt van Venezuela, begonnen in 2018. Hoe meer redenen er zijn om te migreren, hoe groter de risico’s die migranten nemen, en hoe meer vraag er is naar mensenhandelaars. Zij zijn de criminelen die geld, veel geld vragen voor het illegaal overzetten van Venezolanen naar Trinidad, of naar de Antilliaanse eilanden Curaçao, Aruba en Bonaire.

En omdat er meer vraag is naar deze smokkeldiensten, is er meer geld mee gemoeid, meer ambtenaren nemen deel aan het bedrijf en met steeds minder veiligheidsmaatregelen. Migranten die eerder zijn gevlucht en gevestigd op een van eilanden, betalen om hun gezin te over te brengen. Of mensenhandelaars rekruteren meisjes in de arme gemeenschappen van Venezuela en bieden hen legaal werk aan in Trinidad en Curaçao, terwijl ze in werkelijkheid gedwongen worden om uiteindelijk in bordelen te werken.

In deze context komen scheepsongelukken steeds meer voor. Sinds het begin van de migratie-explosie zijn er tientallen Venezolaanse kinderen, vrouwen en mannen omgekomen. Velen zijn ook verdwenen, er is daarom geen manier om een betrouwbaar aantal te bepalen. Het is een ander mysterie binnen de duistere realiteit van de Venezolaanse tragedie, zoals dat van degenen die in mijnen in het zuiden van Venezuela verdwijnen, of onder de irreguliere migrantengroepen in Colombia.

‘Boten die op zee kunnen kapseizen en de autoriteiten die de schepen laten gaan, zonder controle, kijken de andere kant op of zijn omgekocht’, aldus de Caracas-groep. ‘Het Venezolaanse leger en de politie, met al hun beperkingen, laten dit eenvoudigweg gebeuren en vragen er geld voor.’

Als gevolg hiervan behoort het bewaken van de mensenrechten van migranten toe aan de ontvangende landen om hen al dan niet legale toegang tot hun grondgebied te geven. Of deze landen eraan voldoen, hangt af van politieke factoren en operationele mogelijkheden.

Eilanden

Als het beheren van de instroom van Venezolaanse migranten met honderdduizenden een grote uitdaging is geweest voor grotere en meer georganiseerde landen als Colombia en Brazilië, dan is het des te meer het geval voor de kleine Nederlandse Antillen en voor de republiek Trinidad en Tobago, die niet gewend zijn aan immigratie en waar de regering, verbonden met Maduro, heeft gekozen om te reageren met xenofobe maatregelen en misbruiken die bijdragen aan deze schande.

Voor deze eilanden is de Venezolaanse crisis een belangrijk probleem: het betekent de opvang van duizenden hongerige en zieke mensen; stijging van criminaliteit door de toestroom van drugs, vuurwapens en smokkel uit Venezuela.

Op deze plaatsen, zoals gezien kan worden in Colombia, Panama, Peru en Equador, reageren veel politici en burgers zoals veel Venezolanen in de jaren ’70 en ’80, toen ze Zuid-Amerikaanse immigranten de schuld gaven van misdaad: xenofobie. Net zoals het tegenwoordig gebeurt in Europa en de Verenigde Staten.

Oorzaak

Het eerste is de ineenstorting economie van de Venezolaanse economie. Historisch gezien hebben arme regio’s zoals de staat Sucre en de staat Delta Amacuro al jaren gereageerd op de productieve verwoesting die twee decennia van chavistabeheer hebben veroorzaakt.

In het oosten van Sucre, voorbij Cumaná, is er bijna geen intern of extern toerisme. Stranden zoals San Juan de las Galdonas zijn tegenwoordig een drugshandelgebied. De Atlantische visserij-industrie, met tonijnvissersboten die veel banen opleverden, verdween en illegale economieën floreerden in hun plaats.

Miljoenen Venezolanen in het oosten van het land zitten zonder inkomen: ze hebben geen middelen of land voor landbouw; ze hebben geen brandstof om te vissen of om koopwaar of mensen over land te vervoeren; ze kunnen niet meer werken in de olie-, toerisme- of tonijnvisserij.

Velen van hen hebben aids of malaria opgelopen in het mijnbouwgebied. Anderen zijn van hun boerderij getrapt door bendes, die de regio hebben overgenomen om drugs te exporteren naar de Atlantische Oceaan en de Caribische Zee, samen met de politie en het leger.

Het is riskant en er is geen garantie voor succes, maar voor deze mensen aan de kust lijkt het nog moeilijker om het hele land over te steken om de Andeslanden binnen te komen, of om naar het zuiden te reizen naar de hel die de mijnen in Guayana zijn.

Voor de meeste volwassen in de productieve leeftijd in de staten Sucre, Monagas en de Delta is er bijna niets anders te doen behalve proberen Trinidad te bereiken. Dat ligt op 45 minuten varen van Macuro, de plek waar Christoffel Columbus dacht het paradijs te hebben gevonden.

De kinderen, de kleinkinderen, allemaal hebben ze honger. Als ze arriveren, zijn hulppakketten niet voldoende om een gezin te voeden. De mensen hebben medicijnen nodig, kleding. Of je gaat werken met de drugshandelaar, of je wordt zelf crimineel, of je probeert naar Trinidad te gaan.

Aruba, Curaçao en Bonaire

Iets soortgelijks gebeurt in de staat Falcón. Aruba, Curaçao en Bonaire liggen zeer dicht bij Paraguaná per boot en, net als bij Trinidad, hebben eeuwenlange relaties een sterke kennis nagelaten van hoe je van en naar die eilanden kunt gaan en terugkomen.

In die regio heeft de ineenstorting van de olie-economie en van de Free Port gezorgd voor werkloosheid en wanhoop. Zoals veel politieke dissidenten hebben gedaan, kiezen veel Venezolanen ervoor om via die stranden te emigreren. De zee uitdagen om een illegale immigrant op Aruba te worden lijkt een beter scenario dan een verblijf in een stad in Falcón, aangezien je daar geen eten hebt voor je gezin.

De autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor deze kusten kennen deze wanhoop, en zij commercialiseren het. Zoals de rest van de staat alle behoeften van Venezolanen commercialiseert.

Net zoals er bewakers zijn die kosten in rekening brengen omdat ze je brandstof geven of eten brengen naar een familielid in de gevangenis, zo zijn er soldaten en politieagenten die kosten in rekening brengen voor het laten varen van een boot vol migranten, ook al voldoet deze niet aan de veiligheidsmaatregelen.

Er zijn geen mensensmokkelaars zonder wanhopige migranten of zonder bewakers die deel uitmaken van het bedrijf. Dit gebeurt in het noorden van Afrika, in het noorden van Mexico en aan de grens met Venezuela.

Illegaal emigreren over zee brengt dus het risico van verdrinking met zich mee: het gebeurt al decennia lang in de Middellandse Zee met mensen van verschillende nationaliteiten, en in het Caribisch gebied met Cubanen, Haïtianen, Dominicanen en nu ook Venezolanen.

Oplossing?

Zolang de factoren die zoveel Venezolanen dwingen te proberen te emigreren, hoe dan ook niet worden aangepakt, kunnen alleen de implementatie van veiligheidsprotocollen en het respect voor de mensenrechten door de mariene autoriteiten in de betrokken landen deze tragedies verminderen.

Daarvoor moeten al die landen de politieke verantwoordelijkheid nemen bij het vervullen van hun plicht, en moeten ze garanderen dat de functionarissen en het leger en het politiepersoneel meer redenen hebben om hun werk te doen dan geld te verdienen door het niet te doen.

Mensenrechten-ngo Provea legt uit dat toen zeven organen van de Verenigde Naties antwoorden eisten van de regeringen van Venezuela, Trinidad en de voormalige Nederlandse Antillen over de verdwijning van ten minste 73 migranten in drie boten, alleen Nederland antwoordde om te zeggen wat het deed.

Internationale druk kan helpen om het beleid ten aanzien van deze migranten te veranderen, maar vooral de druk van burgers van die gebieden telt. Het gaat helpen dat de pers in de Verenigde Staten en Europa over de Venezolaanse kwestie praat, als niemand zich in dec regio echt druk maakt om de doden die vallen.