Het onderzoeksproject van onder meer de University of Curacao naar kerk en slavernij krijgt een subsidie van 750.000 euro. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gaf hier op 14 juli groen licht voor. Het onderzoek gaat in op de rol van de protestantse kerk bij het Nederlands koloniaal slavernijverleden. Het NWO noemt het onderzoek van enorme waarde voor het huidig maatschappelijk debat. 

Het project heeft als officiële titel Church and Slavery in the Dutch Empire: History, Theology and Heritage’ en is een samenwerkingsverband met de Protestantse Theologische Universiteit en de Vrije Universiteit Amsterdam.

Ook is het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) als maatschappelijke partner aan het project verbonden en werkt de Protestants Universiteit nauw samen met diverse kerkelijke partners. 

Hoofdaanvrager Annette Merz van de Protestantse Universiteit is verheugd over de toekenning van de subsidie: “Een gedegen onderzoek naar de relatie tussen kerk en slavernij is niet alleen wetenschappelijk nodig, maar komt ook tegemoet aan vragen vanuit kerk en samenleving. We zijn dan ook heel blij dat we, samen met onze partners, de komende jaren aan dit project kunnen gaan werken.”

Meerdere perspectieven

In het onderzoeksproject bestuderen de betrokken universiteiten de rol van de protestantse kerk in het Nederlands koloniaal verleden in de Oost en de West. De onderzoekers kijken naar de theologische en exegetische argumenten die vanuit kerk en academie werden aangedragen om slavernij te verdedigen dan wel te bekritiseren.

Ook kijken ze naar het financiële, maatschappelijke en bestuurlijke aandeel van de kerk in de slavernij en de slavenhandel, als slaveneigenaar, investeerder, missionair, pastoraal en hoeder van de samenleving. Meerdere perspectieven worden in beeld gebracht: van slaafgemaakten, voormalige slaven, inheemsen, groepen van gemengde afkomst en witte kolonisten. Ook is er oog voor de erfenis van de slavernij in de kerken en samenleving van vandaag.

Kerkelijk en maatschappelijk relevant

Het NWO vindt het onderzoeksproject, dat de Protestantse Universitet voor een kwart uit eigen middelen mee-financieert, van groot wetenschappelijk belang. Ook heeft het enorme waarde voor het huidig maatschappelijk debat over het koloniaal verleden van Nederland.

Annette Merz beaamt dat: “Al in 2013 had de Raad van Kerken in Nederland de betrokkenheid van kerkelijke verbanden en van afzonderlijke kerkleden bij het in stand houden en legitimeren van de slavenhandel in algemene termen erkend.

Dit onderzoek zal ons in staat stellen om veel gedetailleerder uit te zoeken welke vormen van kerkelijke betrokkenheid er waren, hoe deze zich manifesteerden in de verschillende delen van het Nederlands koloniale rijk en hoe ze in de loop der tijd evolueerden.”

Start van het project

Het onderzoeksproject start na de zomer met het werven van onderzoekers (twee promovendi, één postdoc) en hoopt in juli 2023, als de 150ste verjaardag van de feitelijke afschaffing van de slavernij gevierd wordt, al enige resultaten te kunnen presenteren.

De volledige tekst van de gehonoreerde NWO-aanvraag is te vinden op pthu.nl/kerk-en-slavernij.