WILLEMSTAD – Na tien jaar achter de tralies is de Curaçaoënaar Vernond Rombley vrijdag vrijgelaten uit de SDKK-gevangenis, maar zijn zaak is verre van gesloten. Rombley, die in 2016 werd veroordeeld tot vijftien jaar celstraf voor een gewapende overval en moord, heeft altijd volgehouden onschuldig te zijn. Recent onderzoek door het Nationaal Forensisch Instituut (NFI) en nieuwe bevindingen, zoals videobeelden die vraagtekens zetten bij zijn betrokkenheid, hebben geleid tot hernieuwde aandacht voor zijn zaak. Hoewel een definitieve herziening nog niet is uitgesproken, is zijn vervroegde vrijlating door het gerechtshof op Curaçao toegekend. Dit markeert een nieuw hoofdstuk in een juridische strijd die volgens Rombley’s herzieningsadvocaat, Geert-Jan Knoops, uiteindelijk tot zijn vrijspraak moet leiden. Rahda Ramdhan van de VPRO-gids schreef er eerder een achtergrond story over.

Binnen de muren van het Curaçaose detentiecentrum SDKK had Vernond Rombley alle tijd om stil te staan bij de stoerdoenerij die hem tien jaar geleden duur is komen te staan: hij deed zich op sociale media voor als gangster om indruk op meisjes te maken.

In de nacht van 20 december 2014 werd de dertigjarige Chinese ondernemer Zufeng Li, echtgenoot en vader van twee kinderen, op koelbloedige wijze bij een roofoverval op zijn minimarkt in Willemstad vermoord.

In WhatsAppgesprekken ‘grapte’ Rombley tegen zijn ex-vriendin en een ander meisje dat hij de dader was. Kort daarop werd de toen negentienjarige Vernond Rombley door de politie aangehouden als verdachte. Het hof veroordeelde hem in hoger beroep tot vijftien jaar gevangenisstraf.

‘Machogedrag beïnvloedt de manier waarop je kijkt naar geweld en naar je identiteit’

Dick Drayer

Tot op heden heeft hij altijd ontkend schuldig te zijn, maar nu lijkt zijn zaak ook nog eens aan alle kanten te rammelen. In opdracht van het Knoops’ Innocence Project, een initiatief dat zich inzet voor onterecht veroordeelden binnen het Koninkrijk der Nederlanden, hebben onafhankelijke externe deskundigen nieuw onderzoek uitgevoerd.

Zij concluderen dat Rombley de dader niet geweest kan zijn van het delict waarvoor hij is veroordeeld. Zo ontdekte men onder meer dat de overvaller korter is dan Rombley en bovendien linkshandig is, terwijl Rombley rechts is.

Ook had Rombley, afkomstig van Bonaire, in eerder WhatsAppverkeer beweerd dat hij een grote drugsdealer is. Hij schreef dat hij met drugsgeld een huis op zijn geboorte-eiland had gekocht en dat hij eerder vastgezeten had voor wapenhandel.

In werkelijkheid is Rombley huizenbezitter noch crimineel. En tot zijn veroordeling in 2015 was hij nooit in aanraking gekomen met justitie. Als politie meer onderzoek had gedaan, dan hadden ze een patroon kunnen ontdekken: Rombley loog voortdurend over zijn ‘criminele activiteiten’.

Zwakke bewijslast

Verslaggever Nick Felix beet zich begin 2022 samen met collega-journalisten vast in het dossier van Rombley nadat hij dit op de redactie ingezien had. Eerder was een team van onderzoeksjournalisten van KRO-NCRV al in dwalingszaken als de Arnhemse villamoord en de Warnsveldse pompmoord gedoken en dit dossier viel op omdat Rombley op jonge leeftijd was veroordeeld én omdat de zaak – die vijf jaar geleden door het Knoops’ Innocence Project opgepakt werd – nog steeds voortsleept.

In het drieluik De zaak-Rombley belicht Felix het verhaal van Vernond Rombley en de mensen die proberen hem vrij te krijgen. We krijgen eerst een totaalshot te zien van een jongeman, verslagen blik en lange dreadlocks, in een oranje detentiegewaad. Hij houdt de moed erin door het haar van andere bajesklanten te knippen. Zijn mogelijke onschuld wordt ondersteund door psycholoog en jongerenwerker Lucio Ricardo – die voor het eerst melding maakte van twijfels over Rombleys daderschap toen hij hem in de gevangenis  sprak – en oud-korpschef van Bonaire Jan Rooijakker, die de zaak in 2017 onder ogen kreeg en zich erin verdiepte.

Diverse forensische onderzoeken, uitgevoerd in opdracht van het Knoops’ Innocence Project, komen voorbij. Rooijakker concludeert dat het forensisch onderzoek dat de lokale politie uitvoerde beneden de maat was. Voor hem blijft het een raadsel waarom het Openbaar Ministerie Rombleys dossier ondanks de zwakke bewijslast toch naar de rechtbank stuurde. Rombleys naasten – onder anderen zijn ouders, zijn
beste vriend en zijn jongere broer – krijgen ook de gelegenheid om hun verhaal te doen, waarmee Felix het grote leed dat de uitspraak met zich heeft meegebracht invoelbaar maakt. Rombleys ex-vriendin en haar moeder, die allebei een belastende verklaring tegen hem aflegden, weigerden hun medewerking aan de serie. Politie en justitie mochten er niet aan meewerken, aangezien er momenteel een herzieningsprocedure loopt.

Gezichtsverlies

“Het herzieningsverzoek zal opzien baren, zeker als revisie gegrond wordt verklaard,’ aldus de Nederlands-Curaçaose journalist Dick Drayer, die wel meewerkte aan de driedelige reeks. ‘Hoe meer zaken worden “opgelost” hoe beter, is de gedachte. Er is weinig mededogen met overvallers en als Justitie iemand heeft opgepakt dan is daarmee de kous af.”

Drayer weet nog dat de moord op Zufeng, inmiddels bijna tien jaar geleden, voor veel ophef zorgde. “Er werden in deze periode namelijk veel atrako’s, gewapende roofovervallen, gepleegd op Chinese buurtsupermarkten. De Chinese gemeenschap hier is tamelijk groot en erg gesloten. Men vertrouwt, ook wat betreft het bancaire systeem, alleen elkaar. Winkeleigenaren bewaren hun geld onder de toonbank en de minimarkten zijn vaak tot middernacht open. Dat maakt hen kwetsbaar en aantrekkelijk voor criminelen.”

De druk om tot een arrestatie te komen was destijds groot, volgens Drayer. “Die werd verder opgevoerd door de Chinese consul. En ja, als je hier als verdachte bekent dan krijg je het heel moeilijk. Overigens is na Rombleys veroordeling het aantal atrako’s niet afgenomen. Integendeel. En nog steeds hebben criminelen het gemunt op Chinese ondernemers.”

“Dat bij sommige jongeren geweld een wezenlijk onderdeel is geworden van hun identiteit is voor mij lastig te bevatten,’ vervolgt Drayer. ‘Neem bijvoorbeeld Antilliaanse rappers en het cultuurtje eromheen. Het zijn geen lieverdjes, maar door veel jongeren, inclusief mijn eigen kinderen, worden ze gezien als helden. Ik constateer op Curaçao, waar ik inmiddels achttien jaar woon, een enorme machocultuur.”

“Gezichtsverlies is geen optie. We zijn niet gewend om dingen uit te praten. Je vecht of je gaat naar de rechter. Bruggen slaan betekent gezichtsverlies. Dat machogedrag beïnvloedt de manier waarop je naar geweld en naar je identiteit kijkt. Macht en machismo zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als je macht hebt, heb je alles, een concept dat vorm kreeg tijdens de koloniale overheersing.”

“Zo kunnen politieke machthebbers zich hier soms wat megalomaan gedragen. En geweld is een wezenlijk onderdeel van de politiecultuur. Een overvaller kan hier worden doodgeschoten. In Nederland is dat, tenzij er sprake is van een gevaarlijke situatie, echt ondenkbaar. Op de Antillen hanteert men hetzelfde rechtssysteem als in Nederland, maar de ontwikkeling daarvan is pas begonnen na de koloniale overheersing in 1954. De rechtsstaat op Curaçao is nog jong, waardoor men zich er minder van bewust is dan in Nederland.”

Private donoren

“Inmiddels is er ruim 20.000 euro aan privaat geld in de zaak-Rombley gestoken om deskundig onderzoek uit te voeren”, zegt advocaat Geert-Jan Knoops. Knoops richtte samen met zijn echtgenote Carry Knoops- Hamburger in 2011 het Knoops’ Innocence Project op, een non-profitorganisatie die deel uitmaakt van het Amerikaanse Innocence Network.

Knoops-Hamburger, directeur van het project, en Knoops komen beiden aan het woord in de documentaireserie. “Rombley heeft niet de middelen om deze onderzoeken te financieren”, vervolgt Knoops.

“Zonder sponsoring kan iemand als hij dus nooit zijn recht halen. Het aan het licht brengen van gerechtelijke dwalingen wordt gefinancierd uit geld van private donoren. Wij vinden dat deze taak bij de overheid hoort te liggen, maar die veronderstelt dat onterechte veroordelingen incidenteel zijn.”

“Het Knoops’ Innocence Project wordt ondermijnd omdat anders de verdenking zou kunnen ontstaan dat er in het rechtssysteem fouten zitten. Maar het rechtssysteem is nu eenmaal feilbaar. Het opkomen voor onterecht veroordeelden is geen motie van wantrouwen tegen de rechterlijke macht, het is juist een versterking van het systeem.”

In de VS is de mentaliteit anders, al heeft het wel een tijd geduurd voor het zover was. Daar wordt de Innocence-beweging bekostigd door de federale overheid. Zelfs aanklagers sluiten zich aan en werken mee met onderzoekers van Innocence Network. “Dat biedt soelaas”, aldus Knoops.

Overheidssteun

“Op Curaçao is een eigen Wetboek van Strafrecht en Strafvordering van toepassing”, zegt Knoops. “Maar in wezen komen de daarin vastgelegde regels van strafrecht en strafvordering op hetzelfde neer als in Nederland. Wel is het herzieningssysteem anders dan bij ons. In 2012 is de herzieningswetgeving in Nederland verruimd ten voordele van de veroordeelde. Maar op Curaçao is deze wetgeving nog niet ingevoerd.”

“Dit betekent dat een veroordeelde daar minder mogelijkheden heeft om zijn of haar zaak te heropenen. Bovendien zal hetzelfde hof dat Rombley destijds heeft veroordeeld zich nu gaan buigen over de herbeoordeling. Dat vergt nogal wat in psychologisch opzicht.”

Het Hof heeft in de herzieningszaak inmiddels bevolen dat het Nederlands Forensisch Instituut onderzoek moet doen naar de lichaamslengte van de man die op de camerabeelden de moord pleegt. Het herzieningsverzoek van Knoops wordt aangehouden totdat het NFI onderzoek heeft gedaan.

“De bizarre vraag rijst: hoe kan het zo zijn dat er binnen één koninkrijk zulke rechtsverschillen bestaan? Dan zal de politiek zich toch echt moeten realiseren dat het noodzakelijk is het rechtssysteem in het Caribische deel van het koninkrijk te verbeteren. Ook hopen Carry en ik dat deze documentaireserie de politiek zal doen inzien dat er, net als in de VS, overheidssteun moet komen voor dit soort onderzoeken.”

De documentairemakers blijven het proces volgen en werken aan een vierde deel van De zaak-Rombley. Hierin zullen het vonnis en Rombleys toekomst centraal staan. Een toekomst, die – ondanks Rombley’s vrijlating – bedreigd wordt als het herzieningsverzoek niet leidt tot vrijspraak. Het hoger beroep heeft namelijk bepaald dat Rombley ook een aanzienlijke schadevergoeding moet betalen. Blijft Rombley in gebreke, dan moet hij opnieuw de cel in, voor acht maanden.