Wrang. Net nu zustereiland Curaçao keihard is getroffen door de aanwijzing uit Den Haag. Maatregelen in Willemstad trekken diepe sporen in het leven van de bevolking van Curaçao. Wie zorg zoekt in het grootste ziekenhuis van het eiland, moet nog maar afwachten of hij geholpen wordt. En dan wordt daar, op Aruba, feest gevierd. Niet terecht, zoals blijkt uit de feiten.
Zand in de ogen
Voor diegenen die Klaas Vaak niet kennen; Dit sprookjesfiguur is degene die langskomt om kinderen zand in de ogen te strooien, zodat ze mooie dromen krijgen en fijn kunnen slapen.
Helaas voor Klaas Vaak, worden kinderen een keertje wakker.
Staatssecretaris Raymond Knops en het College Aruba financieel toezicht (CAft) zijn in ieder geval wakker geworden en ook bij mijn collega’s journalisten beginnen de ogen open te gaan. Ze laten steeds vaker kritische geluiden horen [1].
Lesje kredietbeoordeling
Allereerst voel ik mij verplicht om Klaas Vaak en zijn helpers het verschil uit te leggen tussen een credit rating en de outlook voor de komende 12 tot 24 maanden.
Jaarlijkse kredietbeoordelingen door rating agencies bestaan uit een rating die in feite aangeeft in welke mate een land aan haar verplichtingen kan voldoen en uit een outlook die de vooruitzichten over de komende 12-24 maanden beschrijft en bepalend kunnen zijn voor de rating van het jaar erop. Een rating kan hetzelfde blijven (affirmation), omlaag gaan (downgrade) of omhoog (upgrade).
Terwijl de kredietbeoordeling van Aruba met koeienletters aangeeft dat louter de outlook is aangepast en de rating hetzelfde is gebleven [2], verkondigen Klaas Vaak en zijn helpers doodleuk aan Aruba en de Wereld dat de rating is verhoogd [3].
Maar wat er gebeurd is, en ik schrijf het even in normale taal: de S&P rating BBB+ is hetzelfde gebleven. De outlook, de vooruitzichten, zijn veranderd van negatief naar stabiel.
Wit strandzand
Wat Klaas Vaak niet vertelt, is dat de outlook van S&P in juni 2017 stabiel (!) was. Net voordat Klaas Vaak het stokje overnam. Zij kon evenwel bij gebrek aan financieel-economisch beleid niet voorkomen dat de outlook in 2018 verlaagd werd van stabiel naar negatief.
Dat kwam Klaas Vaak en zijn helpers goed uit. Door een negatieve outlook in 2018 kon het vorige kabinet de schuld worden toe geschoven, om het nu een jaar later weer stabiel te laten zijn.
Wit strandzand in de ogen strooien, noem je dat.
De outlook is nu dus weer terug waar de huidige regering ze heeft gevonden bij haar aantreden in september 2017.
Begrotingsbeleid
Helemaal geobsedeerd door het vele zand in mijn ogen ben ik eens gaan kijken op de sitewaar alle ratings staan [4]. En wat blijkt? Vanaf 2013 is de rating van S&P BBB+ en is de outlook zelfs gewijzigd van stabiel naar positief. Eerlijk is eerlijk, in de jaren voor 2013 was de rating zelfs A- (wat weer beter is dan BBB+).
Maar Klaas Vaak, de helpers en de kinderen weten dat de downgrade te maken had met de sluiting van de raffinaderij en de daaruit voortvloeiende effecten op de economie en begroting. Zo lang de economie van Aruba enkel en alleen afhankelijk is van het toerisme, is de kans op een upgrade naar de A status heel klein.
Wat Klaas Vaak ook en-passant vergeet te vertellen is dat door de links en rechts gedane toezeggingen het nu is gelukt om de outlook voorwaardelijk naar stabiel te krijgen. Maar, S&P heeft duidelijk in haar rapport opgenomen dat zij de ratings (!) – dus niet de outlook – in de komende periode verlagen als sprake is van een ontsporing in het begrotingsbeleid.
Het is bekend dat de fiscale hervorming in fase 1 zijn blijven hangen, vanwege te weinig steun binnen de coalitie. Hierdoor dreigt de invoering van de resterende fases te stranden.
Bovendien zijn andere maatregelen zoals de suikertax niet eens in concept klaar en of aan de Raad van Advies ter advisering aangeboden. Laat staan verstuurd naar de Staten, om – eenmaal aangenomen – te worden geïmplementeerd om de beoogde inkomsten te genereren.
Band met Nederland
Ook kan S&P overgaan tot een lagere rating als sprake is van een verandering in de banden tussen Aruba en Nederland. Een derde voorwaarde is dat de afspraken zoals vastgelegd in het Protocol onverkort worden uitgevoerd en voortgezet.
Het is dus nog maar de vraag wat de rating agencies de komende maanden zullen doen, wanneer snel zal blijken dat de fiscale hervorming niet worden voortgezet, normen niet worden gehaald en dat het protocol terzijde blijft geschoven.
En dat onverkort wordt vastgehouden aan de geamendeerde Landswet Aruba financieel toezicht (LAft) waarin het financiële toezicht geen echt toezicht meer is.
Fitch
Verder kijkend op de site [4] en nu dus ook naar de site van Fitch rating [5], blijkt dat Fitch in april 2019 haar rating en outlook heeft gewijzigd van BBB- en stabiel naar BBB- en negatief.
De onderbouwing van deze wijziging naar negatief, is de onzekerheid van de beleidsinspanningen om de overheidsschuld van Aruba op een duurzaam pad te brengen. Daarnaast is een belangrijke opmerkende factor, de progressief slechter wordende institutionele relatie tussen Aruba en Nederland.
Het is ook wel verklaarbaar, dat S&P en Fitch deze voorwaarden verbinden aan hun outlook. Immers, S&P en Fitch kunnen alleen uitgaan van documenten, plannen en powerpoint-voorstellingen die haar verstrekt worden.
Uiteraard zijn het hele slimme organisaties die veel ervaring hebben met allerlei soorten landen en regimes in de wereld, en analyseren zij de documenten, stellen vragen en vragen door en zijn niet snel onder de indruk van glossy’s.
Maar daarnaast zullen deze rating agencies zich nooit mengen in de relatie tussen Aruba en Nederland.
Schoppen
Bovendien kan het CAft in tegenstelling tot de rating agencies, op basis van artikel 8 van de LAft [6] daadwerkelijk organisaties/entiteiten binnenvallen en directe onderbouwing opvragen en analyseren.
Het is daarom ook een beetje naïef van Klaas Vaak en zijn helpers om opnieuw te schoppen tegen het CAft en zeggen dat zij haar werk niet goed doet of heeft gedaan.
Desalniettemin hebben zowel Fitch als Standard & Poor’s met hun rating, outlook en voorwaarden de regering van Aruba in het nauw geduwd en eigenlijk in de armen geworpen van Binnenlandse Zaken en het College Aruba financieel toezicht.
Hete adem
Ik vraag me dan dus af wie euforisch moeten reageren, Klaas Vaak en zijn helpers of Binnenlandse Zaken en het College Aruba financieel toezicht?
Eén ding is zeker, nu de vakantie voorbij is, de ratings binnen zijn en de deadline dichterbij komt: De hete adem van Knops wordt nog pregnanter gevoeld [7]. Tijd om de ballonnen weer op te ruimen.
—–
[1] Den Cayente: Onheil in de lucht
[2] Aruba Outlook Revised To Stable From Negative On Growing Prosperity; ‘BBB+/A-2’ Ratings Affirmed
[3] Persbericht Overheid: Standard and Poor’s ta hisa rating di Aruba di negativo pa stabiel
[4] Trading Economics: Aruba Credit Rating
[5] Fitch Affirms Aruba at ‘BBB-‘; Outlook Negative
[6] Laft wetgeving
[7] De Achterkant van Curaçao: De hete adem van Knops is op Aruba
