De regering van Evelyn Weever-Croes noemde het heel netjes een crisisheffing, de oppositie noemde het coalitieheffing. Cruciaal was dat deze fractievoorzitter van mening was dat hij mij als journalist vragen mocht stellen in plaats van deze vragen aan zijn regering te stellen, zijn taak immers als volksvertegenwoordiger. De door mij gestelde vragen en opmerkingen werden nimmer beantwoord, waarschijnlijk onderdeel van het populaire spel onder de schoolgaande jeugd.

Kiekeboe!

Heden

Naar aanleiding van de door de Staten vastgestelde begroting voor het jaar 2019 heeft het College financieel toezicht Aruba op 14 januari een verzoek gedaan aan de minister van Financiën, Economische Zaken en Cultuur van Aruba (MinFEC). Dit verzoek heeft een wettelijke basis, namelijk het zogeheten artikel 11, lid 4 van de Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht,de LAft.

Nieuw was het allemaal niet, want in haar advies van 2 oktober 2018 (Cft 201800209) bij de Ontwerpbegroting 2019 waren de vragen al gesteld. Vier in totaal. Het antwoord bleef uit en de regering heeft daarna met droge ogen de begroting vastgesteld zonder ook maar een seconde rekening te houden met de adviezen van het CAft.

Daarmee maakte Evelyn Weever-Croes het College tot een tandeloze toezichthoudende tijger. Die ook nog eens moet acteren vanaf een A4’tje, dat heel netjes Protocol wordt genoemd.

Protocol

Even een zijstapje naar dit ‘Protocol’. Als ik de Landsverordening erbij pak, staat daar dat de MinFEC twee weken de tijd heeft om de door het College gemaakte opmerkingen van een deugdelijk onderbouwd antwoord te voorzien. Want anders wordt na die twee weken artikel 11, lid 5 in stelling gebracht en de Ministerraad aangeschreven. Als dit geen zoden aan de dijk zet, wordt na zeven dagen de Rijksministerraad in Den Haag geïnformeerd conform artikel 12, lid 1. Al dan niet vergezeld van een advies tot het geven van een Aanwijzing.

Maar, en een saillant detail: de regering Evelyn Weever- Croes is sinds haar aantreden “in gesprek” met Nederland (MinBZK?) om een nieuwe LAft met ingang van 1 januari 2019 vast te stellen. Omdat er maar geen nieuwe Landsverordening en nieuwe normen vastgesteld konden worden heeft het College opnieuw en in Curaçao succesvol geteste BZK-Cft-Antilliaanse truc van stal gehaald: we gaan een afsprakenlijstje maken. In deftig ambtelijke termen heet dit dan een convenant of een protocol.

Zo gezegd, zo gedaan. Op 22 november 2018 werd er een “Protocol Aruba Nederland 2019-2021” opgemaakt. Over de wettelijke status van zo’n protocol maak ik mij geen illusies, zeker niet als ook nog blijkt dat die ook niet op de website van het Cft is opgenomen onder het kopje ‘Wetgeving’. Het Protocol dat je wel ziet, is die tussen Nederland en Mike Eman uit 2015, maar dat is geschiedenis.

Dus zelfs het CAft erkent kennelijk dat dit protocol geen wetgevende of juridische basis heeft, en dat de LAft per 31 december 2018 is opgehouden te bestaan. Ook de Arubaanse overheid heeft het protocol niet op haar website gepubliceerd (zoals zo vele stukken die nog steeds niet worden gepubliceerd).

Ik heb voor de lezer maar even gegoogeld naar het protocol en vond ‘m op de website van de Rijksoverheid.nl. Daar vind je een weliswaar niet-getekende versie van het protocol als bijlage aan.

Kiekeboe!

In het protocol is afgesproken dat uiterlijk 31 december 2018 door Land Aruba een ontwerp Landsverordening tot wijziging van de LAft aan de Staten wordt aangeboden. Inwerkingtreding van de Landsverordening moet uiterlijk voor 1 januari 2019 hebben plaatsgevonden, maar niet voordat daarover in de Rijksministerraad overeenstemming is bereikt.

Maar omdat men enig vooruitziende blik had en het toezicht niet vleugellam wilde maken heeft men ook opgenomen dat :”Indien de aangepaste LAft niet in werking is getreden vóór de behandeling van de ontwerpbegroting door de Staten, wordt de begroting 2019 conform de gemaakte afspraken uit dit protocol vastgesteld en zal het CAft dat gebruiken bij zijn beoordeling van de (ontwerp)begroting 2019.”

Aha, dus kan het College toch nog eventjes via een omweggetje doorgaan met haar toezichthoudende taken. En nu maar met z’n allen hopen en uitkijken naar het moment dat er een nieuwe Landsverordening is.

Kiekeboe!

Wat ik als simpele journalist niet snap is, dat in het protocol in hoofdstuk 3, lid 5 is opgenomen dat de uitvoering van dit protocol in 2021 zal worden geëvalueerd op basis van de financiële situatie van Aruba. De gesprekken hierover tussen Nederland en Aruba worden uiterlijk op 1 mei 2021 gestart en worden uiterlijk 1 september 2021 afgerond.

Betekent dit nou werkelijk dat iedereen er al vanuit gaat dat er geen nieuwe Landsverordening Aruba Financieel Toezicht komt, en dat we nu alleen een protocol hebben en dat we dit protocol in 2021 gaan evalueren?

Kiekeboe!

En dan ben ik weer terug bij die brief van 14 januari, waarin dus opnieuw een advies wordt geven en dus na 3,5 maand wederom dezelfde 4 vragen worden gesteld. Het wil maar niet vlotten.

De MinFEC van Aruba, Xiomara Ruiz-Maduro voelt nattigheid, want haar antwoord van 24 januari 2019 stuurt ze ook direct door naar de Staten en de Ministerraad – een unicum! De nattigheid ligt besloten in de beantwoording van de vragen aan het CAft. Behalve op de vier  fundamentele vragen/adviezen en in totaal tien aangehaalde vraagpunten wordt grosso modo door Ruiz-Maduro gereageerd met: “Wij zullen uw advies opvolgen”.

Ik kan dat niet anders lezen dan: ‘we hebben je vragen en adviezen in oktober 2018 aangehoord en we hebben er niets mee gedaan; je herhaalt je adviezen nu weer en we gaan daar nu weer helemaal niets mee doen.’

Om dat te illustreren geef ik nog enkele voorbeelden van vraag en antwoord:

Joepie, dus ga me nu niet vragen hoe ik aan de bedragen in de begroting kom, dat gaan we met z’n allen wel merken gedurende het jaar en dan is het:

Kiekeboe!

Jaarrekening

Nog een uitstapje, naar de jaarrekening. Als we het hebben over transparantie en het afleggen van verantwoording door de regering van Aruba, kan artikel 18, lid 1 van de LAft worden aangehaald: “Indien het College op 31 augustus van enig jaar nog geen vastgestelde jaarrekening over het voorgaande jaar heeft ontvangen en er naar zijn oordeel ook geen uitzicht bestaat dat binnen een redelijke termijn alsnog een ontwerp-jaarrekening, respectievelijk een vastgestelde jaarrekening zal worden toegezonden, bericht het College dienaangaande de regering van het Koninkrijk.”

Het CAft heeft net als in 2018 ook nog eens recentelijk op 8 januari 2019 (Cft 201900002) benadrukt dat het belangrijk is dat financiële risico’s tijdig worden gesignaleerd. Zo wordt opnieuw benoemd dat de jaarrekeningen over de jaren 2016 en 2017 nog steeds niet beschikbaar zijn gesteld aan het CAft.

Omdat het CAft niet beschikt over die jaarrekeningen kan in principe geen onderbouwd dan wel een goed gevoel worden gekregen bij de begroting van 2019. Immers, als je niet weet wat het vastgestelde resultaat over enig jaar is geweest, kan je nooit toetsen of een begroting van het daaropvolgende jaar realistisch is. Je vraagt je dan af of het misschien de bedoeling is om geen jaarrekeningen aan het CAft te overhandigen en daarmee….Kiekeboe te spelen?

Intussen zijn de uitgaven op Aruba explosief gestegen.

Omdat de jaarrekening zoals eerder gesteld, niet zijn vastgesteld en overhandigd aan het CAft, heb ik uit pure noodzaak maar de kwartaalrapportages bekeken.

De uitgaven zijn in nog geen drie jaar tijd met bijna 85 miljoen gestegen. Om ondanks de stijging van de uitgaven te voldoen aan de tekortnorm, zijn de inkomsten (en dus lastenverzwaring voor burgers en bedrijven) met meer dan 85 miljoen verhoogd.

Hiermee is er dus niets gedaan aan het terugdringen van het tekort, want het verschil tussen de hogere kosten en de nog immer lagere middelen, worden gewoon geleend op de kapitaalmarkt. En daardoor stijgt de schulden last nog steeds. Als we elkaar over een tijdje aankijken en vragen waarom Aruba tot zo’ hoge overheidsschuld komt, zeggen we: Kiekeboe!

De vraag is nu: Hoe lang gaan we nog verstoppertje blijven spelen met elkaar? Hoe ver gaan we het laten komen en elkaar besodemieteren? Maar bovenal, hoelang gaan we door met het negeren, schofferen en treiteren van in ieder geval de toezichthouder, onze laatste line of defence!

Aanwijzing

Het is dus de vraag of het College morgen genoegen neemt met de vooruitschuivende en lichtelijk denigrerende antwoorden van de MinFEC. Of heeft Raymond Gradus nu een artikel 11, lid 5 brief geschreven met nogmaals het indringende verzoek om antwoorden en inzicht in de begrote bedragen te krijgen?

Mocht Aruba dan opnieuw – na meer dan 4 maanden – niet met antwoorden komen, dan kan het College net als op Curaçao, niet anders dan een artikel 12, lid 1 brief te schrijven en dus de Rijksministerraad te informeren.

Maar evengoed neemt het College wel genoegen met de antwoorden van de MinFEC. In dat geval gaan we verder met het spelletje van pappen en nathouden. En dan komen we met z’n allen over een half jaar erachter dat er weinig van de Arubaanse begroting klopt.

Kiekeboe!