Door René Zwart

Het Openbaar Ministerie op Sint Maarten noemt de situatie in de Point Blanche-gevangenis ‘niet ideaal’. Het maakt zichzelf daarmee de onbetwiste topfavoriet bij de verkiezing van het understatement van het jaar. De situatie is namelijk ronduit erbarmelijk, gevaarlijk, mensonwaardig en (dus) volstrekt onhoudbaar. En dat is al twintig jaar het geval, zo niet langer.

Het heeft even geduurd, maar het OM is er nu ook van overtuigd dat de mensenrechten met voeten worden vertrapt en heeft daarom besloten een grens te stellen. De mensenrechten van 70 veroordeelden mogen worden geschonden, maar niet meer dan dat. Daar boven worden veroordeelden nog voordat zij hun volledige straf hebben uitgezeten naar huis gestuurd om plaats te maken voor nieuwe gevangenen. En wordt een prominente verdachte als Theo Heyliger haastig overgebracht naar de nieuwe gevangenis op Bonaire die wel aan de gangbare eisen voldoet. Het OM is er niet ten onrechte als de dood dat diens duurbetaalde advocaat een klacht bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens indient zoals hij vorig jaar al met succes deed namens maffiabaas Corallo.

Een beetje weldenkend mens vraagt zich af wat er voor nodig is om de Nederlandse regering aan het verstand te peuteren dat het niet nóg langer de kop in het zand kan steken. Den Haag negeert al jarenlang het ene onverdachte deskundigenrapport na het andere dat het opsluiten van veroordeelden in Point Blanche, maar ook in de gevangenissen op Curaçao en Aruba in strijd is met de mensenrechten.

Staatssecretaris Knops van Koninkrijksrelaties komt met dezelfde smoes als al zijn voorgangers: detentiebeleid is een landsaangelegenheid. Dat klopt, maar voor de bescherming van de mensenrechten is het Koninkrijk (lees: Nederland) eindverantwoordelijk, al blijft de bewindsman en met hem het gehele kabinet dat tegen beter weten in ontkennen. Het meest recente rapport (van de Commissie Schoof) over de ellende in de gevangenis op Sint Maarten serveerde Knops af met de dooddoener dat het een terugblik was en dat hij er zelf de voorkeur aan geeft vooruit te kijken. Wegkijken zal hij bedoelen. Oja, voegde Knops er nog aan toe: hij voert intensieve gesprekken met de verantwoordelijke bestuurders in Philipsburg. Alsof zijn tien voorgangers ook al niet de blaren op hun tong hebben gepraat zonder dat het ook maar een zier heeft uitgehaald.

Het is te gemakkelijk de Nederlandse houding het stempel naïef te geven. De mensenrechten interesseert de Haagse dominee alleen als het om Verweggistan gaat, maar niet als het in de eigen achtertuin ontspoort, want dan kan het wel eens geld kosten en staat plotseling de koopman op. Dat gaat niet alleen al decennialang op voor de gevangenissen in de Cariben, de mensonterende behandeling van Venezolaanse vluchtelingen op Curaçao en Aruba is het actueelste voorbeeld van de Nederlandse struisvogelpolitiek.

Maar er is hoop: De kans is groot dat de Raad van Ministers van de Europese Unie later dit jaar Nederland een pijnlijke draai om de oren geeft dat het al die jaren niet heeft ingegrepen om de detentie-omstandigheden in het gehele Koninkrijk in lijn te brengen met de mensenrechten. Maar nog veel mooier zou het zijn als een vooraanstaand (mensenrechten)advocaat namens alle gedetineerden op Sint Maarten, Curaçao en Aruba het Koninkrijk met Den Haag voorop aanklaagt voor het – uit pure wrekkigheid – langdurig en welbewust schenden van mensenrechten.