WILLEMSTAD – Wetenschappers kijken verbouwereerd toe naar wat er zich afspeelt in de Caribische Zee. De temperatuur van het zeewater is daar ongewoon hoog en bedraagt nu al 29 graden Celsius. Dat meldt het Belgische hln.be. Hoge zeewatertemperaturen zijn een belangrijke factor voor orkaanontwikkeling. Met 29 graden ligt de huidige temperatuur 1,5 tot 2,5 graden boven het normale niveau en bijna 1 graad boven het vorige record.

Op basis van langetermijnvoorspellingen wordt verwacht dat de verhoogde temperaturen mogelijk tot oktober zullen aanhouden, met pieken in augustus en september. De toename in orkaanactiviteit tijdens het orkaanseizoen, dat loopt van 1 juni tot 30 november, is een van de mogelijke gevolgen. 

Een jaar geleden, in maart 2023, begonnen de hoge zeewatertemperaturen wereldwijd records te verbreken. Nu, een jaar later, is het water in de Noord-Atlantische Oceaan nog altijd ongekend warm. Dit kan grote invloed hebben op het orkaanseizoen van 2024. Ondanks de dempende invloed van El Niño op de Noord-Atlantische orkaanactiviteit zorgde het extreem warme zeewater in 2023 voor een bovengemiddeld actief orkaanseizoen.

Ontstaan

Voor het ontstaan van orkanen zijn een aantal basis ingrediënten nodig. Ten eerste een groot lagedrukgebied, bijvoorbeeld een cluster van onweersbuien, dat vanuit Afrika de Atlantische Oceaan optrekt. 

Als het zeewater waarover de onweersbuien trekken warmer dan 26,5 graden Celsius is (het tweede ingrediënt) zal het warme zeewater verdampen en opstijgen. Op hoogte koelt de warme lucht af en zullen er meer regen- en onweerswolken ontstaan.  

Het derde basis ingrediënt is de Corioliskracht. Vanwege de draaiing van de aarde stroomt lucht in een lagedrukgebied niet recht naar het centrum maar om het centrum heen. Dit effect staat bekend als de Wet van Buys Ballot. 

Op de evenaar is de Corioliskracht nul waardoor onweersbuien daar niet gaan draaien en er dus geen orkanen kunnen ontstaan. Dit verklaart waarom er een stuk minder orkanen langs Aruba, Curaçao en Bonaire trekken dan langs Saba, Sint-Eustatius en Sint-Maarten. De Benedenwindse eilanden liggen immers een stuk dichter bij de evenaar.

Het vierde en laatste basis ingrediënt voor orkanen is dat de windsnelheid en windrichting op zeeniveau ongeveer gelijk moeten zijn aan die op grotere hoogte aan de bovenkant van de storm. Met andere woorden, de verticale windschering moet klein zijn. 

De zich vormende orkaan wil namelijk het liefst dat hij in de verticaal ongeveer intact blijft, op die manier haalt hij namelijk de meeste energie uit het warme zeewater. Als de wind op hoogte harder of in een andere richting waait dan op zeeniveau wordt de orkaan uit elkaar geblazen.

Orkaanseizoen

Het orkaanseizoen van 2023 was bovengemiddeld actief met twintig benoemde tropische stormen, zeven orkanen waarvan drie van de zware categorieën (categorie 3 of hoger). Dit was verrassend, omdat El Niño normaal gesproken zorgt voor minder orkaanactiviteit door meer verticale windschering. De hoge zeewatertemperaturen speelden een cruciale rol in de verhoogde orkaanactiviteit.

De huidige zeewatertemperaturen zijn dus extreem hoog, en er is een grote kans dat de situatie later dit jaar omslaat naar La Niña, wat de orkaancondities juist versterkt. De langetermijnverwachting voor dit jaar is dan ook een ongekend actief orkaanseizoen met twintig benoemde tropische stormen en negen orkanen waarvan vier van de zware categorieën.