Het is een zooitje bij de Immigratie op Hato. Geluiden daarover hoor ik wel vaker en ook namen van ambtenaren die de regels soepel of juist strikt toepassen passeren regelmatig de revue. Een van hen, de 59-jarige Hendrik ‘Henki” Calmes moest zich onlangs tegenover de rechter verantwoorden. Hij zou zijn ambt hebben misbruikt. Het vonnis geeft een aardig kijkje in de keuken van de Immigratiedienst op luchthaven Hato.

Calmes werd op de meeste feiten van zijn dagvaarding overigens vrijgesproken. Het Openbaar Ministerie kon die namelijk niet hardmaken. Maar voor de goede lezer is wel duidelijk dat er daar zaken gebeuren die je in een ambtelijke organisatie niet wilt.

De Raad voor de Rechtshandhaving gaf in 2013 al aan dat er veel niet klopte op Hato en herhaalde dat in juni van dit jaar – tijdens een review – nog maar eens. En vorige week ook nog maar een keer in haar publicatie over Staat van de Rechtshandhaving: zes (!) jaar na dato is er eigenlijk nog niets gebeurd.

Kennelijk is de ambtelijke cultuur op de luchthaven weerbarstiger en ontbreekt het aan de wil van de leidinggevenden om de organisatie te transformeren naar een integere organisatie. En onder die leidinggevenden reken ik ook de minister van Justitie.

‘Henki’

Met ‘Henki’ Calmes is altijd wel wat af te spreken. Hij heeft een lange staat van dienst bij Immigratie. Iedereen kent hem en als je wat geregeld wil hebben, kun je bij Henki terecht. Hij heeft heel veel vrienden.

Daarbij zou ook weleens met geld geschoven zijn. Esther Cherie, voormalig hoofd van de Toelatingsorganisatie en zelf onlangs veroordeeld voor ambtsmisbruik, riep een keer heel hard: “Ik weet dondersgoed dat Calmes gigantische bedragen aanneemt bij het vliegveld.”

Bij Henki zou je ook terecht kunnen om vreemdelingen zonder de juiste papieren door te laten. Een van die vreemdelingen was op Hato opgehouden, toen Henki geen dienst had. Een paar telefoontjes verder en de betreffende persoon werd toch toegelaten. De binnenkomst van deze vreemdeling werd niet in het Bordermanagement-systeem geregistreerd, wat normaal gesproken wel de procedure is.

Beeld

Het beeld dat ontstaat van Henki en de Immigratie op Hato is niet best. Hij is verslaafd en heeft tijdens zijn aanhouding twee gram cocaïne op zak. Als de politie zijn huis doorzoekt, vinden ze nog eens 257 pakjes met dat witte spul. Henki is namelijk verslaafd.

Zijn vriendin krijgt regelmatig vertrouwelijke informatie over de verblijfsstatus van toegelaten vreemdelingen. Henki is weliswaar verplicht tot geheimhouding van alles wat hij in zijn ambt te weten komt, maar deelt de privacygevoelige informatie zonder problemen. Zijn vriendin maakt gebruik van zijn loslippigheid en hulpvaardigheid. En niet voor niets. Zij gebruikte zijn informatie voor haar bedrijf, dat vreemdelingen tegen betaling ondersteunt bij verblijfskwesties.

De rechter constateert nog een aantal zaken, die opmerkelijk zijn en een slecht beeld geven van de ambtelijke organisatie op Hato. Zo zeggen sommige getuigen dat er ook ministers en andere hooggeplaatsten, onbevoegde opdrachten geven aan het personeel op de luchthaven om vreemdelingen toe te laten tot Curaçao.

Raad voor de Rechtshandhaving

Bovenstaand relaas past naadloos in de observaties die de Raad voor de Rechtshandhaving deed in 2013 en die in juni van dit jaar – tijdens een review – opnieuw door de Raad van commentaar zijn voorzien. Ook in de onlangs uitgebrachte Staat van de Rechtshandhaving worden verschillende pijnpunten met betrekking tot de grenscontrole genoemd. Een herhaling van zetten uit 2013, zo blijkt.

Zo ondernemen grensbewakers bij de luchthaven acties die de vrijheid van vreemdelingen beperken, maar die niet expliciet in de wet zijn geregeld. De aanbeveling om dat te regelen is niet opgevolgd. Nog steeds houden grensbewakers vreemdelingen op voor verhoor en verrichten onderzoek aan kleding, terwijl dat niet is geregeld bij wet. En de minister of de Staten tonen tot nog toe ook geen bereidheid dat te doen.

De Raad is van oordeel dat de vrijheidsbeperkende maatregelen die grensbewakers toepassen ingrijpend zijn, het karakter van vrijheidsbeneming en dwangmiddelen hebben en meer dan een geringe inbreuk op de rechten van vreemdelingen maken. Zij acht het daarom wenselijk om deze maatregelen in de wet op te nemen.

De Raad constateerde in 2013 dat het proces bij weigering om in Curaçao toegelaten te worden tot spanning leidde onder het personeel bij de luchthaven doordat genomen beslissingen om een vreemdeling de toegang te weigeren teruggedraaid werden door leidinggevenden. Zo zijn er geen procedurele richtlijnen vastgelegd. Ondanks de aanbeveling van de Raad blijkt dat er in 2019 nog steeds geen procedureregels zijn vastgesteld voor het geval een vreemdeling de toegang wordt geweigerd.

Henki moet het zelf maar oplossen.

Integer

De observaties en bevindingen van de Raad voor de Rechtshandhaving geven pijnlijk context aan het vonnis van Henki. De grote man bij Immigratie geeft blijk van een zeer gebrekkig besef van hoe een integer ambtenaar zich dient te gedragen.

En erger: er zijn volgens de rechter sterke aanwijzingen dat Henki zich hierin niet van veel van zijn collega’s onderscheidt; het zit in de genen van de Immigratiedienst.