WILLEMSTAD – Zaterdag 1 juli, is het nationale herdenkmoment slavernijverleden voor alle Nederlands Caribische eilanden en Suriname. Het is dan 160 geleden dat de slavernij officieel werd afgeschaft. Maar herdenken alle eilanden hun slavernijverleden op 1 juli en hoe dan?

Want dit jaar worden op alle eilanden herdenkingen georganiseerd op 1 juli om het herdenkingsjaar te openen. Nederlandse politieke gezagsdragers zijn aanwezig op elk van de eilanden en Suriname. Toch was dit niet altijd zo.

De Bovenwindse Eilanden vieren 1 juli in ieder geval wel en noemen die dag Emancipation Day. Zowel Sint-Maarten als Sint-Eustatius hebben deze dag sinds kort als nationale feestdag. Saba is bezig om er een nationale feestdag van te maken.

Bij de Benedenwindse Eilanden ligt het anders. Curaçao viert de afschaffing niet op 1 juli, maar heeft daarvoor en herdenkingsdag van de opstand onder leiding van Tula op 17 augustus. Op zowel Aruba als Bonaire wordt 1 juli niet gevierd of herdacht. Ook op een andere dag in het jaar vindt er geen herdenking van het slavernijverleden plaats.

Geen feest

De reden waarom het slavernijverleden op Aruba en Bonaire niet gevierd wordt is niet helemaal duidelijk. Beide eilanden hadden ten opzichte van Curaçao in absolute zin ook minder met slavernij te maken. Maar in relatieve zin wel.

In de database ‘Aruba: slavernij en emancipatie, 1840-1863′ bijvoorbeeld kan men de levens van de tot slaaf gemaakte bevolking van Aruba volgen gedurende de laatste 25 jaar van de slavernij tot de Emancipatie in 1863. Deze database bevat gegevens over ongeveer 1000 mensen, waarvan bijna de helft – een vijfde van de Arubaanse bevolking in 1863 – vrijkwam. Relatief gezien dus wel degelijk een groot aantal.

Ook wordt er op Aruba gedacht dat de samenstelling van de inwoners totaal is veranderd. Inmiddels wonen er op het eiland ruim zeventig verschillende nationaliteiten. Hiervan heeft een deel geen persoonlijke connectie met het slavernijverleden. Veel Arubanen vinden dat ze niet van tot slaafgemaakten afkomstig zijn.

Daarnaast wordt er op Bonaire gedacht dat er een minder grote kleurscheiding is, zoals dat wel het geval is op andere eilanden.

Aandacht

Wat opvallend is, is dat er sinds de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het slavernijverleden, waardoor het bewustzijn hierover onder de mensen wordt vergroot. Hierdoor heeft Saba nu een nationale feestdag, terwijl het hiervoor nooit gevierd werd.

In Sint-Maarten ontstaat er al langer aandacht voor de slavernij. In 2006 werd het standbeeld van verzetsstrijdster Lohkay onthult. Door het groeiende bewustzijn is sinds een paar jaar Emancipation Day een officiële feestdag. Deze viering wordt gevierd met een re-enactment van de slavenopstand op het eiland.

Op Sint-Eustatius is 1 juli altijd gevierd. Nu het sinds een jaar een officiële feestdag is, is het wat uitgebreider. Mensen gaan langs de huizen en bevestigen bosjes bloemen van de Flamboyantboom, ook wel de July tree genoemd, aan de deur of het hek. Dit staat symbool voor de afschaffing van de slavernij. De laatste jaren wordt de slavernij en kolonialisme ook steeds meer besproken op het eiland.

Verandering

Dit jaar wordt het slavernijverleden door alle eilanden herdacht met de daarbij horende festiviteiten, een toespraak van de Koning en vertegenwoordigers van de Nederlandse regering, omdat het dit jaar een speciaal jaar is. De vraag is of alle eilanden 1 juli volgend jaar weer vieren of dat zij weer teruggaan naar een situatie als in de afgelopen jaren.