WILLEMSTAD – Goed nieuws voor iedereen die vandaag, 29 februari geboren is: 2024 is een schrikkeljaar, wat betekent dat deze bijzondere verjaardag dit jaar weer gevierd kan worden. Maar waar komt de traditie van de schrikkeldag eigenlijk vandaan?

De oorsprong van de schrikkeldag voert ons terug naar 46 voor Christus, toen Julius Caesar de Romeinse kalender hervormde en de noodzaak van een extra dag invoerde. De oud-Romeinse kalender was slechts 355 dagen lang, en om de kalender in overeenstemming te brengen met de seizoenen, werd eens in de twee jaar een extra maand toegevoegd. Echter, onder Caesar’s bewind werden deze aanpassingen vaak overgeslagen, waardoor de kalender tachtig dagen achterliep op de seizoenen.

Caesar’s hervorming omvatte het invoegen van drie extra maanden om de kalender weer gelijk te trekken met de seizoenen. Daarna werd het systeem van schrikkelmaanden afgeschaft en werden extra dagen verdeeld over de kortere maanden, wat resulteerde in een kalenderjaar van 365 dagen. 

Toch was er nog steeds een schrikkeldag nodig omdat de aarde ongeveer 365 dagen en 6 uur doet over een volledige omwenteling rond de zon. Caesar stelde voor eens in de vier jaar een extra dag toe te voegen om dit verschil te compenseren.

De berekening van Caesar bleek echter niet helemaal accuraat; het werkelijke zonnejaar duurt ongeveer elf minuten minder dan 365 dagen en 6 uur. Over duizenden jaren leidde dit tot een significant verschil, wat vooral problematisch werd voor de berekening van het Paasfeest volgens de christelijke kerken.

Om dit probleem te verhelpen, introduceerde Paus Gregorius XIII in 1582 de Gregoriaanse kalender. Hiermee werd niet alleen de achterstand van tien dagen in één keer gecorrigeerd, maar werden ook regels ingevoerd voor het berekenen van schrikkeljaren, waardoor de kalender veel nauwkeuriger werd.

De invoering van de Gregoriaanse kalender werd niet overal meteen geaccepteerd. Pas in de achttiende eeuw namen protestantse landen, waaronder de Republiek der Verenigde Nederlanden en Groot-Brittannië, deze kalender aan. Orthodox-christelijke landen volgden zelfs pas na de Eerste Wereldoorlog.

Ondanks deze complexe geschiedenis is de schrikkeldag tegenwoordig vooral bekend als een extra dag in februari voor degenen die eens in de vier jaar hun verjaardag kunnen vieren. Het is ook een dag die financiële implicaties heeft voor Nederlandse gezinnen en werkgevers, zij het op verschillende manieren. Maar boven alles is het een fascinerend voorbeeld van hoe onze pogingen om de tijd te meten en te beheren door de eeuwen heen zijn geëvolueerd.