WAGENINGEN – De massale sterfte onder zee-egel in de Caribische Zee komt door trilhaardiertjes. Dat hebben onderzoekers van onder meer de hogeschool Van Hall Larenstein en de Universiteit van Wageningen ontdekt.

Sinds een massasterfte in de jaren ’80 was de zee-egel op veel Caribische koraalriffen uitgestorven. Omdat zij als een van de belangrijkste grazers niet langer de algen begraasden, raakten koralen overwoekerd en konden jonge koralen zich niet langer vestigen. De oorzaak van de mysterieuze massasterfte werd nooit gevonden. 

In 2022 was er opnieuw een massale sterfte onder dezelfde zee-egel soort. De sterfte werd voor het eerst waargenomen in januari op de Amerikaanse Maagdeneilanden. Sindsdien heeft de sterfte zich snel en uitgebreid verspreid, waarbij in slechts vier maanden meer dan 1.300 km van noord naar zuid en 2.500 km van oost naar west werd afgelegd. 

Geïnfecteerde zee-egel populaties werden snel ziek en binnen een paar weken was 99% van een populatie gestorven. Onderzoekers van hogeschool Van Hall Larenstein die onder meer op Saba onderzoek doen naar XXX hebben een internationale samenwerking opgezet, waarmee de verspreiding van de sterfte door het Caribisch gebied gevolgd kon worden. 

Daarnaast zijn er op veel verschillende eilanden zieke en gezonde zee-egels verzameld, waarmee uiteindelijk achterhaald kon worden dat trilhaardiertjes verantwoordelijk zijn voor de massasterfte. 

Deze ontdekking is nu gepubliceerd in Science Advances en vormt een belangrijke eerste stap om dit soort ziekte uitbraken in de toekomst te voorspellen en mogelijk te voorkomen. Dit is essentieel, aangezien de graasactiviteiten van deze zee-egels cruciaal zijn voor de instandhouding van de Caribische koraalriffen. 

Boosdoener 

De ziekteverschijnselen bij zieke Diadema zee-egels tijdens de massasterfte van 2022 leken sterk op die welke tijdens de afsterfperiode in de jaren ‘80 werden waargenomen: gebrek aan controle over de buispoten, trage reactie van de stekels gevolgd door het verlies ervan, en necrose van de opperhuid werden waargenomen bij zowel laboratorium- als wilde zee-egels. Getroffen populaties bezweken binnen enkele weken, waarbij sommige populaties een sterftecijfer van 99% bereikten.

Een internationaal team van onderzoekers, waaronder onderzoekers van Hogeschool Van Hall Larenstein en Wageningen University hebben nu vastgesteld dat een trilhaardiertje verantwoordelijk is voor de massasterfte. 

Dit is gevonden door genetisch materiaal van gezonde en zieke zee-egels te vergelijken met allerlei potentiële ziekteverwekkers. Het trilhaardiertje (Philaster) was aanwezig in alle zieke egels en absent in gezonde zee-egels van andere plekken. 

De ziekteverwekker is vervolgens in Florida geïsoleerd en gezonde zee-egels die in het lab eraan blootgesteld werden, vertoonden al snel dezelfde ziekteverschijnselen als hierboven beschreven. Vervolgens werden in de zieke zee-egels de trilhaardiertjes gevonden, wat een duidelijk bewijs is dat de trilhaardiertjes de primaire ziekteverwekker zijn. 

Herstelbenaderingen

Hoewel sommige populaties zee-egels onaangetast zijn gebleven en mogelijk larven leveren aan stroomafwaarts gelegen gebieden, zijn in het afgelopen decennium verschillende herstelbenaderingen ontwikkeld en sommige daarvan zijn klaar voor grootschalige toepassing. 

Zo is het wetenschappers op Saba gelukt om de zee-egels te kweken, op te laten groeien en weer uit te zetten. Hiermee kunnen de zee-egels hun belangrijke rol op het rif weer innemen – de algen onder controle houden – en heeft koraal weer een kans om zich te vestigen en te groeien.