DEN HAAG – Er komt vooralsnog geen separaat constitutioneel hof voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba. In een motie van Sylvana Simons was gepleit voor het verkennen daarvan. Het kabinet heeft een voorkeur voor gespreide toetsing aan de klassieke vrijheidsrechten. 

Simons van partij BIJ1 wilde de eilanden specifiek betrekken bij de discussie over toetsing aan Grondwet omdat deze eilanden als openbare lichamen afhankelijk zijn van Nederlands beleid dat toeziet op bestaanszekerheid, zoals het bewerkstelligen van een sociaal minimum, kinderopvang en wonen. 

Bovendien worden ook deze eilanden geconfronteerd worden met een wooncrisis, armoedecrisis en klimaatcrisis, waardoor de bestaanszekerheid van inwoners op de eilanden ernstig bedreigd wordt, aldus Simons.

Gespreide toetsing

Toetsing aan de Grondwet van ‘lagere’ regels dan wetten in formele zin is volgens de regering nu al mogelijk, gelet op artikel 120 van de Grondwet.  Wetten in formele zin en andere wettelijke voorschriften kunnen worden getoetst aan iedere verbindende bepaling van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties, zegt minister Frank Weerwind van Rechtsbescherming.

Het Nederlandse kabinet spreekt een voorkeur uit voor een model waarin gespreide toetsing mogelijk is – dat wil zeggen: door alle rechters – van wetten die in werking zijn getreden aan een aantal met name genoemde bepalingen van de Grondwet, de vrijheidsrechten. Daarbij kan de rechter in een bindend rechterlijk oordeel de wet of wetsbepaling buiten toepassing laten wegens strijd met de Grondwet. Een dergelijke wijziging zou dezelfde verruiming van de toetsingsmogelijkheid betekenen voor Caribisch en Europees Nederland.

Kort samengevat stelt het kabinet voor dat ook voor Caribisch Nederland constitutionele toetsing mogelijk wordt gemaakt van wetten en wettelijke voorschriften aan de klassieke vrijheidsrechten in de Grondwet in de vorm van gespreide toetsing door de rechter. Geen apart constitutioneel hof dus.