PHILIPSBURG – Het werd 375 jaar geleden ook al eens vastgelegd: de tweedeling van het eiland Sint-Maarten. Helemaal duidelijk waar de grens tussen het Franstalige en Nederlandstalige gedeelte precies liep, was het alleen nooit.

Tot nu: premier Silvia Jacobs van Sint-Maarten en de Franse minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin tekenden gisteren op Sint-Maarten een verdrag waarin de precieze grens tussen het Nederlandse en Franse gedeelte is vastgelegd. Het grensverdrag geeft volgens de landen duidelijkheid en stimuleert de verdere ontwikkeling van het eiland.

De originele grens werd volgens sommige overleveringen in 1648 bepaald na een hardloopwedstrijd tussen Fransen en Nederlanders. Omdat de Fransen een grotere afstand aflegden, zou Frankrijk een groter deel van het eiland hebben gekregen. Maar het Verdrag van Concordia dat in dat jaar werd gesloten, loste de onduidelijkheid nooit helemaal op.

Oyster Pond

Na het verdrag volgden ruim 150 jaar van grensgeschillen, totdat de tweedeling van het eiland in 1817 definitief werd. Maar ook toen waren niet alle onduidelijkheden verholpen. Zo bleef de grens bij het dorpje Oyster Pond betwist en was het onduidelijk of de hele baai bij het Nederlandse gedeelte hoorde, of slechts een deel.

Dat leidde in 2016 tot ruzie tussen Nederland en Frankrijk, toen de Franse politie een restaurant in het dorpje binnenviel. Volgens de Fransen had de eigenaar geen belasting betaald en ontbrak een bouwvergunning. De eigenaar van het restaurant betaalde daarentegen belasting in het Nederlandse deel en had via de Nederlandse autoriteiten een bouwvergunning gekregen. Eenzelfde conflict speelde bij een jachthaven aan de noordzijde van de baai.

Onder het nieuwe verdrag krijgt Frankrijk een deel van de waterrechten in Oyster Pond. De Nederlandse zijde levert wat vierkante kilometers in, maar op andere plekken wordt de grens naar het noorden opgerekt.

Op de kaart hieronder is de nieuwe grens te zien, die nu duidelijk aangeeft waar de grens is in het dorpje Oyster Pond en de baai.

Niet alleen de betwiste grens, ook verschillen tussen het Nederlandse en Franse gedeelte van het eiland leidden de afgelopen jaar tot spanningen. Het Franse deel maakt in tegenstelling tot het Nederlandse deel onderdeel uit van de EU, met als gevolg economische verschillen.

In 2014 beschuldigde een Franse parlementscommissie het Nederlandse deel ervan dat het zich verrijkte over de rug van het Franse gedeelte.

Met de nieuw afgesproken grenzen hopen de ondertekenaars dat het de samenwerking op Sint-Maarten bevordert. “De ondertekening van dit verdrag is geen middel tot verdeeldheid of slechts een symbolisch gebaar; het is een bewijs van dialoog, compromis en eenheid. Het luidt een tijdperk van samenwerking in, waarin kaartlijnen ons niet langer scheiden”, zei premier Jacobs.

NOS-Correspondent Dick Drayer:

‘Slaap in Frankrijk, dineer in Nederland’, luidde de slogan van Captain Oliver’s restaurant en hotel direct aan de grens bij Oyster Pond. Een grens die nooit formeel werd afgebakend toen het eiland in 1648 in tweeën werd gedeeld. Tot aan deze week was het omstreden of het hele binnenwater van Nederlandse zijde is, of dat de ene helft bij Frankrijk hoort en de andere helft bij het Nederlandse Koninkrijk.

Wie in Oyster Pond zijn autoraampje naar beneden doet, weet het wel: we zijn op het Franse gedeelte. Maar de eigenaresse van het in 1983 gebouwde restaurant betaald aan de Nederlandse kant haar belastingen en vroeg daar ook haar verbouwvergunningen aan.

In 2016 was de maat vol voor Frankrijk. De Gendarmes vielen het etablissement binnen en arresteerden haar. De operatie vond plaats op een ponton, dat wil zeggen op het water. Aangezien de autoriteiten van Sint Maarten het Franse gezag alleen op land erkenden, voelden ze zich zeer beledigd en ondersteunden de eigenaresse in de juridische procedures die volgden.

Het hotel en de jachthaven werden verwoest tijdens orkaan Irma in 2017 en de corona-epidemie vertraagden het proces om tot een minnelijke schikking te komen. Die is er nu wel. Al moesten daarvoor 348 grenspunten op het eiland worden herzien, waarbij uiteindelijk geen van de landen iets aan grond verkiest.

Onder de veranderingen verwerven de Fransen waterrechten in een deel van Oyster Pond, inclusief jurisdictie over Captain Oliver’s Restaurant en Marina, terwijl de Nederlanders 7.109 vierkante meter landmassa krijgen over de 348 verschillende grenspunten.

De wijzigingen hebben geen invloed op de huidige vierkante kilometerstand in Nederlands St. Maarten (34 km²) en Frans Saint Martin (53 km²). Het verdrag zal na ondertekening zes maanden tot een jaar in beslag nemen voordat het in werking treedt, waarmee dan formeel een einde komt aan negen jaar geruzie.