WILLEMSTAD – De Raad van Advies (RvA) heeft forse kritiek op de conceptbegroting van Curaçao voor 2025. In hun advies wijzen ze erop dat de kwaliteit van de begroting ten opzichte van voorgaande jaren is verslechterd en niet voldoet aan de nodige eisen. Ze roepen de regering op om essentiële verbeteringen aan te brengen voordat de begroting wordt ingediend bij de Staten. De kritiek richt zich op verschillende aspecten van de begroting.

De Raad stelt dat veel van de voorgestelde beleidsdoelen vaag zijn en niet volgens het SMART-principe (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden) zijn opgesteld. Hierdoor is het moeilijk te evalueren of de doelen behaald worden en hoe effectief het beleid is.

Zo wordt in de hoofdstukken over de ministeries, zoals bij het Ministerie van Gezondheid, Milieu en Natuur gesproken over het “verbeteren van de gezondheidszorg”. Dit doel is echter te algemeen geformuleerd en mist concrete acties, zoals de aanpak van de lange wachttijden voor specialistische zorg. Er wordt niet aangegeven hoeveel patiënten geholpen zullen worden of binnen welke tijdspanne verbeteringen worden verwacht.

Meerjarenplanning
Volgens de Raad lijkt de begroting zich uitsluitend te richten op 2025, zonder aandacht voor de voortzetting van bestaand beleid in de jaren daarna. Dit geeft de indruk dat veel beleidsvoornemens in 2025 eindigen, wat voor een onrealistisch beeld zorgt van de beleidsuitvoering.

Zo wordt In de memorie van toelichting van het Ministerie van Economische Ontwikkeling wordt vermeld dat er projecten zijn voor de verbetering van de lokale kapitaalmarkt en de introductie van een garantiefonds. Deze plannen lijken echter uitsluitend voor 2025 te gelden, zonder duidelijk te maken of en hoe deze projecten in de daaropvolgende jaren verder zullen worden uitgevoerd of gefinancierd.

Sociale fondsen
De Raad wijst op de ernstige financiële problemen bij de sociale fondsen, waaronder het Schommelfonds. Volgens ramingen zal het fonds in 2028 een tekort van bijna 116 miljoen gulden bereiken, ondanks eerder genomen maatregelen. Het Curaçaose Schommelfonds is bedoeld om fluctuaties in de inkomsten en uitgaven van sociale verzekeringen op te vangen, zoals de AOV (Algemene Ouderdomsverzekering), de AVBZ (Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten) en de basisverzekering ziektekosten (BVZ).

De overheid heeft de afgelopen jaren meer geld uit het fonds moeten halen dan erin is gestort, wat heeft geleid tot een oplopend tekort. Dit tekort wordt in de toekomst nog groter verwacht, wat zorgwekkend is voor de stabiliteit van het sociale zekerheidsstelsel van Curaçao.

Als voorbeeld wijst de Raad op de situatie van het Curaçao Medical Center (CMC), dat nauw verbonden is met de sociale fondsen. De financiële situatie van het CMC blijft kritiek, en de begroting laat niet duidelijk zien welke maatregelen er zijn genomen om de situatie te verbeteren. De regering stelt dat er besparingsmaatregelen worden genomen, maar deze worden niet gespecificeerd in de begroting, waardoor onduidelijk blijft hoe de tekorten aangepakt zullen worden.

Economische groei
De regering verwacht een economische groei van 4,5 procent in 2024 en dalende groeipercentages voor de jaren erna. De Raad betwijfelt echter of deze groei haalbaar is, mede gezien de arbeidsmarktkrapte en het gebrek aan concrete acties om de groei te ondersteunen.

Er wordt gesproken over de groei in sectoren zoals het toerisme, maar in de begroting is niet duidelijk aangegeven welke specifieke maatregelen zullen worden genomen om deze groei te stimuleren. Ook worden er geen plannen gepresenteerd om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken, wat essentieel is om de verwachte groei te kunnen realiseren.

Kostenbeheersing
De Raad constateert dat de overheidsuitgaven onvoldoende worden beheerst. Een aantal posten, zoals de opleidingskosten en personeelslasten, vertonen een onverklaarbare stijging zonder dat hiervoor concrete verantwoording wordt gegeven in de begroting.

Zo stijgt de post ‘Beloning van personeel’ van bijna 505 miljoen gulden in 2024 naar bijna 506 miljoen in 2025. In 2023 was de realisatie nog 414 miljoen gulden. De Raad vraagt zich af hoe deze verhoging wordt gerechtvaardigd, vooral gezien de eerdere afspraken in het Landspakket om personeelskosten te beheersen.

Uitvoeringscapaciteit
Een ander punt van zorg is dat de uitvoering van veel beleidsplannen stagneert door een gebrek aan uitvoeringscapaciteit. Dit leidt tot een opeenstapeling van niet uitgevoerde projecten.

Het voorbeeld van de geplande projecten voor luchtvaartontwikkeling laat zien dat het Ministerie van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning moeite heeft om voldoende gekwalificeerd personeel aan te trekken voor belangrijke audits van de International Civil Aviation Organisation (ICAO). Hierdoor is het behalen van de categorie 1-status van de Federal Aviation Administration (FAA) in gevaar.

Belangrijke instellingen
De Raad merkt op dat in de begroting essentiële financiële informatie ontbreekt, vooral met betrekking tot instellingen zoals het CMC en de sociale fondsen.

Hoewel het Curaçao Medical Center een belangrijk onderdeel vormt van de zorginfrastructuur, wordt in de memorie van toelichting niet duidelijk gemaakt hoe groot het financiële tekort van het CMC is of hoe dit zal worden aangepakt. De cijfers in de begroting zijn onvoldoende gespecificeerd, waardoor het moeilijk is om een goed beeld te krijgen van de financiële positie van deze cruciale instelling.

Conclusie
De Raad van Advies dringt er bij de regering op aan om de nodige verbeteringen aan te brengen in de begroting voor 2025. Het gebrek aan concreet beleid, slechte kostenbeheersing en onduidelijke financiële gegevens vormen een risico voor de effectieve uitvoering van het overheidsbeleid. Een structurele verbetering van de begrotingskwaliteit is noodzakelijk om de economische en financiële uitdagingen van Curaçao het hoofd te bieden.