AMSTERDAM – Kunstenaar Frouwkje Smit transformeert weggegooid afval in koninklijke Haute Couture. Als de Afvalkoningin gebruikt ze versleten paraplu’s, plastic zakken en meer om niet alleen kunst te creëren, maar ook het dringende probleem van afval en vervuiling aan de kaak te stellen. Dit Nederlandse fenomeen reikt zelfs tot de kusten van Curaçao, waar haar werk een statement vormt tegen het afval dat de stranden vervuilt, zo staat te lezen in het Parool, de afgelopen week.

Op een typisch Nederlandse zomerse dag met een onverwachte bui zouden de meeste paraplu’s eindigen op afvalhopen. Maar in de werkplaats van Smit aan het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord krijgen deze vergeten objecten een tweede leven. Hier worden ze getransformeerd tot baljurken en andere kostuums, een vorm van gemeenschapskunst die niet alleen opvalt, maar ook sociale interactie aanspoort.

Missie

Onlangs stond Smit, verkleed als de Afvalkoningin, op de Dam in Amsterdam om aandacht te vragen voor de vervuiling van de binnenstad. Maar haar werk is niet beperkt tot Nederland. In Curaçao, waar haar vriend vandaan komt, dient haar kunst ook als een wandelend statement tegen aangespoeld afval op de stranden, wat niet altijd van het eiland zelf afkomstig is.

“Het gaat allemaal om de reactie die het teweegbrengt bij mensen en die is elke keer anders”, zegt Smit. “Veel vinden het spannend, vooral kinderen. Eng, of helemaal geweldig. Maar de reactie die het losmaakt, daar gaat het allemaal om. Het is gemeenschapskunst, in een gemeenschap en met interactie van die gemeenschap.”

De Wereld 

Volgens Smit is de kunstacademie vaak te gericht op het individu en te weinig op de gemeenschap. “Kunst moet onderdeel van de maatschappij worden, onderdeel van de openbare ruimte,” beargumenteert ze. In samenwerking met organisaties als Operatie Periscoop focust ze op het creëren van sociale plekken in de wijk, waar bewustzijn en actie kunnen ontstaan.

Smit beschouwt afval niet als nutteloos, maar als potentieel materiaal voor nieuwe creaties. “Dingen maken in plaats van dingen kopen: ook dat is onderdeel van de boodschap”, zegt ze. In de buurt waar ze actief is, ontvangt ze steeds meer ‘materialen’ van bewoners, variërend van dopjes tot gekleurde plastic zakjes.

Hoewel Smit geen pasklare oplossingen biedt voor het wereldwijde afvalprobleem, gelooft ze in het stellen van vragen om tot mogelijke antwoorden te komen. “Door er te zijn en gezien te worden, komen er gedachtes op gang,” concludeert ze. Een krachtig statement dat van Amsterdam tot Curaçao echoot, en de manier waarop we naar afval kijken voor altijd kan veranderen.