WILLEMSTAD – De Curaçaose overheid mag van de rechter de huidige ministeriële regeling voor uitstoot van schadelijke stoffen niet hanteren als normenkader. De nieuwe operator van de raffinaderij krijgt daarmee niet de vrije hand om ver boven de internationale milieunormen de raffinaderij opnieuw op te starten.

Dat oordeelt de rechter in kort geding. Die was aangespannen door 39 bewoners onder de rook van de Isla en milieubeweging Clean Air Everywhere. De ministeriële regeling waarvan de overheid dacht de raffinaderij groen licht te kunnen geven om open te gaan, voldoet volgens de rechter niet.

De overheid had die regeling bedacht als uitkomst van het vonnis in hoger beroep, waarbij het land werd opgedragen aansluiting te zoeken bij internationaal aanvaardbare vervuilingsnormen voor zwaveldioxide en fijnstof.

Maar die beschikking is volgens de rechter niet deugdelijk en in lijn met de uitspraak van de rechter in hoger beroep. De rechter vindt het onaanvaardbaar dat de overheid een regeling bedenkt zonder raadpleging en inbreng van het parlement. 

Een ministeriële regeling is volgens de rechter ook geen waarborg tegen hernieuwd onrechtmatig handelen van het Land zoals in het eerdere bodemvonnis was vastgesteld. Het biedt de bewoners onder de rook van de Isla geen adequate bescherming tegen gezondheidsschade en tegen een hernieuwde schending van artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens.

Jaargemiddelden

Nog kwalijker vindt de rechter dat de regeling voor de komende jaren voor zwaveldioxide en fijnstof slechts voorziet in grenswaarden die gebaseerd zijn op jaargemiddelden. 

Dag-grenswaardes komen pas in beeld op 1 januari 2025 voor zwaveldioxide en  1 januari 2035 voor fijnstof. Daarmee zou voor de komende jaren de deur weer worden opengezet voor bovenmatige verontreiniging waarvan in het verleden steevast sprake is geweest en waarvan in het bodemvonnis is vastgesteld dat Curaçao daarmee inbreuk maakte op de Mensenrechten voor de bewoners onder de rook van de Isla.

Jaarnormen bieden volgens de rechter geen afdoende bescherming tegen veelvuldige, grove en risicovolle overschrijdingen van internationaal aanvaarde dag-normen, en zeker niet als de jaarnormen zelf al zeer zwak zijn. 80 μg/m3 voor zwaveldioxide staat in geen enkele verhouding tot wat internationaal maximaal aanvaardbaar wordt geacht, aldus de rechter.

Als Curaçao de ministeriele regeling als leidend zou blijven beschouwen na ingebruikname van de raffinaderij dan zou het Land volgens de rechter -voor zover sprake zou zijn van overschrijding van de WHO-normen- in strijd handelen met de tegen het Land uitgesproken veroordeling om overschrijdingen van luchtkwaliteitsnormen te voorkomen. 

Stok

De rechter is milder voor de overheid als het gaat om het afdwingen van een dwangsom of een stok achter de deur zetten door de overheid te dwingen binnen een jaar nieuwe internationaal aanvaardbare normen bij wet te regelen. Curaçao heeft stappen gezet om een nieuwe landsverordening Milieubeheer tot stand te brengen. Bovendien kunnen bewoners met het eerdere bodemvonnis in hoger beroep genoeg druk zetten om hun belangen te verdedigen.