Hoeveel ministers van GMN hebben bij hun aanstelling in de afgelopen jaren niet beloofd dat ze ons vervuilingsprobleem zouden oplossen? Allemaal, stuk voor stuk. In het begin was ik hoopvol, maar bij de afgelopen twee à drie nieuwe aanstellingen maakte dat voordeel van de twijfel plaats voor cynisme. Daar komt er weer een, met zijn / haar beloftes. Eerst zien, dan geloven. Ik heb veel mensen zien afstompen, cynisch en negatief zien worden de afgelopen jaren en had mezelf beloofd dat het bij mij nooit zover zou komen. Maar helaas is negatief realisme hierin onvermijdelijk.

Dit jaar help ik de organisatie van World Clean Up Day (op 20 en 21 september) weer. In het verleden was ik een aantal jaar voorzitter van de stichting Curaçao Clean Up. In die hoedanigheid en in mijn rol van interviewer op de radio hield ik destijds een vinger aan de pols. 

De meest verbazingwekkende anekdote, was een interview met een minister die beloofde dat ze binnen zes maanden het eiland schoon zou krijgen. Na zes maanden was er niks structureels veranderd en belde ik de minister voor een follow-up gesprek. “Zo werkt dat met beloftes. Je belooft iets en daarna kijk je pas of je die belofte na kan komen”, luidde haar verklaring. Ik vond dat een bedroevende definitie. 

Uiteraard is het niet enkel de verantwoordelijkheid van een minister om het eiland schoon te houden. Al helemaal niet van Selikor of Openbare Werken. In de eerste plaats is het de verantwoordelijkheid van onszelf, de bevolking. Mensen die achteloos fastfoodverpakkingen uit hun autoraam slingeren, bierflesjes bij de snek op de grond gooien en chauffeurs die bouwpuin, verroest witgoed, dode huisdieren en plastic zakken met tuinafval in de mondi dumpen. Wie er iets van zegt, krijgt de wind van voren of afhankelijk van je huidskleur te horen ‘dat het mijn eiland is en ik doe wat ik wil’ – ongeacht of je iemand in keurig Papiaments aanspreekt.

Ik zoek de verklaring in de Maslow-piramide. De Amerikaanse klinisch psycholoog Abraham Maslow publiceerde in 1943 een motivatie-theorie, waarop zijn befaamde piramide van menselijke behoeften is gebaseerd. De onderste laag in de piramide betreft fysieke basisbehoeften als eten, drinken, slapen en onderdak en het topje van de piramide bevat behoeften als moraal en creativiteit. Plat gezegd betekent het: hoe hoger op de welvaartsladder, hoe meer je je kunt bezighouden met de ‘luxe behoeften’  in de top van de piramide. En in het geval van vervuiling op ons eiland: wie zorgen heeft als huur kunnen betalen en je kinderen kunnen voeden, is helemaal niet bezig met een ‘luxeprobleem’ als troep op straat. Dat het één het ander niet hoeft uit te sluiten, is dan kennelijk geen vanzelfsprekendheid.

Het antwoord zit volgens mij in collectieve mentaliteitsverandering. Dat we met elkaar afspreken wat we normaal en sociaal wenselijk vinden. Dat kost tijd. Wie in de jaren 90 in Nederland woonde, kent ongetwijfeld de campagne ‘Een beter milieu begint bij jezelf’, die na jaren in bijna ieders systeem zat. Een soortgelijke campagne, niet van drie maanden maar een continue jarenlange boodschap, is volgens mij wat we nodig hebben. Nog altijd herinneren mensen zich de ‘Chang’e porko’ (Vang het varken) en ‘Sushou’ (viezerik) campagnes, maar die zijn al weer veel te lang geleden. En daar ligt wél een taak voor onze GMN-minister. Het eiland schoon laten maken door Selikor is leuk, maar is dweilen met de kraan open. Het antwoord ligt in jarenlang structureel beleid en een consequente campagne.

In de tussentijd drijft het eiland op vrijwilligersinitiatieven, zoals de schoonmaakacties van de Kunukuman en ook World Clean Up Day. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten: het eiland wordt schoongemaakt én het is een structureel statement van tal van burgers die néé zeggen tegen vervuiling. Komende week start de mogelijkheid om je in te schrijven voor World Clean Up Day, niet alleen op zaterdag 21 september, maar ook op vrijdag 20 september, waarmee de stichting hoopt veel scholen en bedrijven te enthousiasmeren om onder school-  en werktijd mee te doen. Hoewel ik dit jaar op de achtergrond meehelp, gebruik ik dit platform graag voor een beetje aandacht. Wie dit eiland koestert en genoeg heeft van rotzooi en afvaldump, kan dat tijdens dit evenement weer laten zien. Los van alle bewindslieden en Maslow-piramides, hebben wij dan tenminste ons statement gemaakt.