SAVONET – Op een zonnige middag in Curaçao, onder de schaduw van de machtige Christoffelberg, bespraken we met Erik Houtepen, bioloog en hoofd van de adviesafdeling bij Carmabi, de cruciale rol van waterbeheer in het behoud van het ecosysteem en de infrastructuur van het eiland. Zijn inzichten bieden een diepgaande blik op hoe historische kennis ons kan helpen huidige en toekomstige uitdagingen aan te gaan.

“Hier bij het landhuis van Savonet zie je de essentie van Curaçaos hydrologische functie in zijn puurste vorm,” begint Houtepen. “Elke druppel water die op onze heuvels valt, vindt zijn weg naar beneden, via valleien, terug naar de zee. Dit is een natuurlijk en continu proces dat zorgt voor erosie en uiteindelijk het landschap vormt zoals wij dat nu kennen.”

De locatie van het landhuis Savonet is geen toeval. Historisch gezien bouwden plantagehouders dicht bij deze vruchtbare en waterrijke gebieden, maar nooit direct in de rooien — de natuurlijke waterwegen — omdat dit overstromingsgevaar met zich meebracht. “Ze wisten dat wonen naast een rooi, en niet erin, de optimale manier was om de natuurlijke hulpbronnen te benutten zonder de nadelen,” legt Houtepen uit.

Door de eeuwen heen heeft Curaçao een complex systeem van dammen ontwikkeld, bedoeld om het water te managen en te controleren. “Deze dammen waren essentieel, niet alleen om overstromingen te voorkomen, maar ook om het water zo te gebruiken dat het ten goede kwam aan landbouw en veeteelt,” zegt Houtepen. “Watermanagement was toen een manier van leven, essentieel voor het overleven op een eiland met beperkte natuurlijke waterbronnen.”

Volgens Houtepen zijn er momenteel nog steeds ongeveer 1400 dammen over het eiland verspreid. Hoewel sommige nog in goede staat verkeren en hun functie vervullen, hebben vele andere dringend onderhoud nodig. “Het is van cruciaal belang dat we deze structuren onderhouden. Ze zijn niet alleen historisch waardevol, maar ook essentieel voor ons huidige watermanagement,” benadrukt hij.

Maar de uitdagingen van het moderne watermanagement op Curaçao zijn niet beperkt tot onderhoud. De toenemende verstedelijking en de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur hebben de natuurlijke stroom van water veranderd, wat soms resulteert in ernstige overstromingen. “We moeten slimmer omgaan met onze ruimtelijke planning. Bouwen naast, en niet in de rooien, zoals we dat vroeger deden, is een principe dat we opnieuw moeten adopteren,” stelt Houtepen.

Hij benadrukt ook de noodzaak van een hernieuwd bewustzijn over het belang van waterbeheer. “In het verleden was de directe afhankelijkheid van natuurlijke waterbronnen duidelijk en onmiskenbaar. Vandaag de dag is dat besef minder aanwezig, wat ons kwetsbaarder maakt voor de gevolgen van extreme weersomstandigheden.”

De klimaatverandering verhoogt de frequentie en intensiteit van hevige regenval, wat het bestaande waterbeheersysteem verder onder druk zet. “We moeten deze realiteit onder ogen zien en actief stappen ondernemen om ons systeem te verbeteren. Dit is niet alleen een kwestie van onderhoud, maar ook van aanpassing aan de veranderende omstandigheden,” zegt Houtepen.

De recente overstromingen dienen als een wake-up call voor het eiland. “Het is een herinnering dat we niet passief kunnen blijven. We moeten leren van het verleden en dat inzicht gebruiken om een duurzamere en veiligere toekomst te creëren,” concludeert Houtepen. Met een blik op de uitgestrekte natuur rond het landhuis van Savonet, is het duidelijk dat Curaçao’s geschiedenis en toekomst onlosmakelijk verbonden zijn met zijn water, de levensader van het eiland.