WASHINGTON – Dit verhaal gaat over Ennia en de Iraans/Amerikaanse miljardair Hushang Ansary. Met hulp van PwC Cyprus zette hij lege vennootschappen op en hield hij toezicht op een reeks transacties waarvan de Curaçaose autoriteiten zeggen dat ze Ennia Leven hebben leeg getrokken. 30.000 pensioenhouders op Curaçao en Sint Maarten moeten maar zien of ze op hun oude dag nog betaald gaan worden, want hoewel de liquiditeit op dit moment nog goed is, laat de solvabiliteit alle alarmklokken luiden.

Begin 2006 stapte Hushang Ansary – een voormalige Iraanse staatsman die naar Texas emigreerde om een fortuin te verdienen in de Amerikaanse olie-industrie – het Curaçaose hoofdkantoor van Ennia binnen, een particulier pensioenfonds en de grootste verzekeringsmaatschappij van het eiland. Hij had het bedrijf net gekocht en medewerkers stonden langs de muren en klapten – op zijn verzoek – luid om hun illustere baas te verwelkomen. Met een brede glimlach klapte Ansary mee en maakte een buiging uit kennelijk respect voor de oude rotten van zijn nieuwe onderneming.

Maar oude medewerkers van Ennia vonden de overname van Ansary merkwaardig. Hij was een machtige kracht in de Verenigde Staten, een belangrijke donor van Republikeinse doelen en een vriend van de familie Bush, Henry Kissinger en andere conservatieve grootheden. De Texaan had weinig bekende ervaring met het runnen van een verzekerings- en pensioenbedrijf als Ennia. Wat waren zijn bedoelingen?

Bijna twintig jaar later stellen veel meer mensen op het Caribische eiland dezelfde vraag.

PricewaterhouseCoopers

De Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten heeft Ansary ervan beschuldigd activa van Ennia af te tappen, waardoor het inkomen van 25.000 pensioenhouders op Curaçao en 5.000 op Sint Maarten in gevaar komt. De autoriteiten zeggen dat Ansary het geld gebruikte om te investeren in zijn andere bedrijven, voor privéjetreizen, om miljoenen aan twijfelachtige betalingen aan kennissen te doen en om donaties te sturen naar conservatieve doelen in de Verenigde Staten.

Nu klaagt de centrale bank Ansary in Texas aan om de honderden miljoenen dollars terug te vorderen die hij volgens de toezichthouder aan Ennia schuldig is.

Zoals bij de meeste witteboordenschandalen schuilen achter de spraakmakende namen in de Ennia-controverse de accountants – vaak bij mondiale bedrijven – die de boeken van bedrijven inspecteren en transacties tot stand brengen die zo complex zijn dat het jaren kan duren voordat onderzoekers deze hebben ontward.

De wereldgigant KPMG controleerde bijvoorbeeld belangrijke onderdelen van Ennia’s activiteiten tijdens het bewind van Ansary en tekende de jaarrekeningen af tijdens de nu controversiële jaren. Maar bij zijn onderzoek naar de onrust in Ennia concentreerde het International Consortium of Investigative Journalists zich op de rol van de in Londen gevestigde accountantsgigant PwC, voorheen bekend als PricewaterhouseCoopers.

Centrale Bank

ICIJ sprak urenlang met Ansary en bekeek uitgebreide financiële gegevens en gerechtelijke documenten die een verontrustend beeld schetsen van de rol van PwC bij Ennia. Zes jaar na het runnen van het bedrijf liet Ansary PwC offshore shell-bedrijven opzetten. Deze bedrijven hielpen Ansary met het minimaliseren van de belastingen en namen deel aan complexe manoeuvres waarvan de Curaçaose autoriteiten later zeiden dat Ennia ten onrechte honderden miljoenen aan bezittingen werd beroofd.

In 2018 verklaarde de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, die ook fungeert als toezichthouder voor financiële bedrijven op de twee eilanden, dat Ennia failliet ging en de controle over de verzekeraar overnam van Ansary. Zelfs nadat de centrale bank de dagelijkse activiteiten van Ennia had overgenomen, hielp PwC nieuwe lege vennootschappen op te richten in Cyprus en Texas die banden hadden met Ennia – om exacte redenen die tot nu toe niemand aan ICIJ heeft kunnen uitleggen.

Ansary, die 96 jaar oud is, vertelde ICIJ dat hij op zijn gevorderde leeftijd grotendeels gezond blijft, zodat hij terug kan vechten tegen de Curaçaose autoriteiten.

Hij zei dat de centrale bank een internationaal plan leidt dat tot doel heeft zijn eerlijk verdiende geld af te pakken. “Ik denk dat dit het Ponzi-plan van de eeuw is, en ik kan er niets aan doen”, zei Ansary.

Cyprus

De offshore-bewegingen van aan Ennia gekoppeld geld worden gedetailleerd beschreven in de interne administratie van het Cypriotische kantoor van PwC. De bevindingen maken deel uit van Cyprus Confidential , een onderzoek onder leiding van ICIJ en Paper Trail Media met 67 mediapartners. Ze komen voor een groot deel voort uit ICIJ’s analyse van 3,6 miljoen gelekte documenten, waaruit de sleutelrol blijkt die het bedrijf speelde bij het helpen van Russische oligarchen en anderen die beschuldigd werden van misdaden en financiële verduistering.

De 3,6 miljoen gelekte bestanden die de kern vormen van het Cyprus Confidential-onderzoek zijn afkomstig van zes financiële dienstverleners en een websitebedrijf.

Onder verwijzing naar de vertrouwelijkheid van klanten weigerde PwC gedetailleerde vragen te beantwoorden over zijn werk met Ansary en de lege vennootschappen. Maar in een e-mail aan ICIJ zegt PwC-woordvoerder Mike Davies dat het bedrijf ernaar streeft de hoogste beroepsethiek te handhaven.

“De interne normen van PwC worden herzien en bijgewerkt om zowel de geleerde lessen als de veranderende omstandigheden weer te geven en we aarzelen niet om actie te ondernemen als niet aan onze normen wordt voldaan.” – Mike Davies, PwC.

Ondertussen wachten op Curaçao vele duizenden op definitieve actie. Ralph Koch, een 77-jarige voormalige leraar en overheidsmedewerker, zegt dat als hij zijn Ennia-pensioeninkomen verliest, hij zal overleven, maar wat hem het meest stoort is het gevoel van oneerlijkheid.

“De mensen [bij] Ennia namen het geld af. Dat is de pijn die ik heb van deze situatie.” – Ralph Koch, pensioenhouder

Kronkelig pad

Ansary werd in 1927 geboren uit ouders uit de middenklasse die in de Iraanse kustprovincie Khuzestan woonden, ver van het machtscentrum van het land, Teheran. Zijn vader, een bankbediende die in India had gestudeerd, leerde Ansary om buiten Iran naar zijn lot te zoeken. ‘Ik zou graag willen dat je dit land zo snel mogelijk verlaat’, herinnert Ansary zich dat zijn vader hem vertelde. Na schooltijd op vrijdag liet Ansary’s vader hem typelessen volgen waarbij gebruik werd gemaakt van Engelstalige typemachines, zei Ansary. “Hij zou ons zeggen: Engels, Engels, Engels.”

In zijn vroege jaren leverde Ansary’s talent voor het beheersen van talen hem banen op bij buitenlandse groothandelaren die goederen naar handelaren in de uitgestrekte bazaars van het land verscheepten, zei hij. Toen hij in de twintig was, bezocht Ansary Japan, na een periode als correspondent over de Sovjet-invasie in Noord-Iran voor de International News Service en andere internationale nieuwsorganisaties. Uiteindelijk heeft hij daar jaren doorgebracht. Het land bevond zich midden in een enorme economische herstructurering na de nederlaag in de Tweede Wereldoorlog. ‘In Japan was geld verdienen de gemakkelijkste zaak van de wereld’, zei Ansary.

Toen de Sjah van Iran in Japan aankwam voor een staatsbezoek, was hij onder de indruk van de jonge Iraniër en nodigde hij Ansary uit om terug te komen naar Iran om zich bij zijn regering aan te sluiten. Ansary was het daarmee eens, en in minder dan tien jaar klom hij door de gelederen van de heersende klasse van Iran, een snelle stijging die commentatoren alleen konden toeschrijven aan een legendarisch intellect en een scherp instinct voor het lokaliseren en grijpen van kansen.

‘Zijn geest was eerder behendig dan erudiet, zijn vastberadenheid was meedogenloos en zijn vrijgevigheid was berekend’, schreef Abbas Milani in zijn boek Eminent Persians: The Men and Women Who Made Modern Iran, 1941-1979, gepubliceerd in 2008. Hij had de gave om zich te omringen met goede luitenants en assistenten en hoewel hij een strenge en veeleisende taakmeester was, overlaadde hij de mensen om hem heen met geschenken en bonussen.

In 1967 werd Ansary de ambassadeur van Iran in de Verenigde Staten. In 1975 was hij opgeklommen tot minister van Financiën. Dat jaar tekende Ansary, gekleed in een geruite stropdas en zittend naast Kissinger, de minister van Buitenlandse Zaken van president Richard Nixon, een belangrijke overeenkomst, waaronder een overeenkomst voor de VS om Iran te helpen kernenergie te ontwikkelen. Het jaar daarop haalde Ansary de krantenkoppen toen hij voorspelde dat de VS binnenkort “de eerste positie onder de handelspartners van Iran zouden innemen.”

Terwijl Kissinger en Ansary een grote wapen- en handelsovereenkomst orkestreerden, wees The New York Times op hun relatie ‘als een onderstreping van de groeiende politieke, economische en militaire banden’ tussen Washington en Teheran.

In 1977 nam Ansary het roer over van de nationale oliemaatschappij van Iran, waarmee hij zijn plaats als een van de machtigste mannen van het land versterkte. Maar in een ander blijk van intuïtie nam Ansary in 1978 ontslag en verliet het land slechts enkele maanden voordat een revolutie de sjah van zijn troon beroofde. Hij belandde in Houston, het hart van de bloeiende olie-industrie in Texas, waar hij machtige vrienden had gemaakt. Ze wilden blijkbaar graag samenwerken met de rijke nieuwkomer die een voorliefde had om dingen gedaan te krijgen.

Een van Ansary’s nieuwe ondernemingen was onder meer het zakendoen met Kissinger en Frank Carlucci, die later de minister van Defensie van president Ronald Reagan zouden worden. Begin jaren tachtig investeerde Ansary in een Caribisch resort en casino op een stuk land aan het strand van Sint Maarten, een voormalige Nederlandse kolonie met nauwe banden met Curaçao. Kissinger zou in het bestuur zitten en Carlucci zou mede-eigenaar worden.

Ansary, die Amerikaans staatsburger is geworden, vertelde ICIJ dat zijn interesse in zakendoen in het Caribisch gebied eerder werd ingegeven door welwillendheid jegens Amerikaanse bondgenoten dan door winst. ‘Het idee was niet om geld te gaan verdienen op de eilanden’, zei hij, eraan toevoegend dat hij het geld dat hij in de VS verdiende, wilde gebruiken ‘en een deel ervan wilde toewijzen aan het scheppen van banen, werkzekerheid en economische voordelen voor deze eilanden. Het was de bedoeling om ze een helpende hand te bieden.”

Baas

Curaçao maakt deel uit van de eilandengroep van de Nederlandse Antillen en is een voormalige Nederlandse kolonie die, samen met Sint Maarten, in 2010 onafhankelijk werd. Hoewel het nu autonoom is, blijft Curaçao een deel van het Koninkrijk der Nederlanden, dat helpt toezicht te houden op de nationale veiligheid van het eiland. defensie en buitenlandse betrekkingen. De centrale bank van Curaçao, die ook toezicht houdt op de financiële instellingen op Sint Maarten, heeft de taak om grote verzekerings- en pensioenbedrijven als Ennia in de gaten te houden.

In de wereld van de mondiale financiële wereld leek niets ongewoons aan de overname van het bedrijf door Ansary in 2006, hoewel sommige medewerkers van Ennia zich ongemakkelijk voelden bij het feit dat ze door Amerikanen werden geleid in plaats van door Nederlandse bazen, vertelden drie oude medewerkers aan ICIJ. Bovendien stond Ansary bekend als belegger, en niet als verzekerings- of pensioenprofessional.

Binnen twee jaar kwamen er meer concrete zorgen over het leiderschap van Ansary naar boven. In 2008 begon Herman Couperus, een actuaris van Ennia die verantwoordelijk is voor het inschatten van de risico’s waarmee het bedrijf te maken kan krijgen, een reeks verrassende beslissingen op te merken die Ansary nam toen hij de activa van het bedrijf beheerde, vertelde Couperus aan ICIJ.

Deze activa waren cruciale reserves om toekomstige betalingen aan duizenden polishouders te garanderen, zei Couperus. Het team van Ansary had een nieuw bedrijf opgericht onder de algehele Ennia-groep, maar buiten de verzekerings- en pensioendivisies van het bedrijf, genaamd EC Investments BV, dat honderden miljoenen dollars aan activa zou bezitten. Couperus zei dat het erop leek dat de investeringen van het bedrijf naar de afzonderlijke entiteit werden verplaatst, en hij kon maar moeilijk begrijpen waarom.

“Het was voor geen enkele verzekeraar een logische managementbeslissing, en dat gold ook niet voor Ennia”, zei hij. “Er was simpelweg geen zakelijke noodzaak voor.” – Herman Couperus, voormalig actuaris van Ennia.

Mullet Bay

Nog verontrustender voor Couperus was de manier waarop de investeringen van het bedrijf werden gebruikt. Ansary had zijn eigendommen op Sint Maarten overgedragen aan Ennia, zei Couperus. Volgens oud-werknemers rezen er vragen rond de deal.

“Er was sprake van een duidelijk belangenverstrengeling”, vertelde Servaas Houben, die van 2013 tot 2018 leiding gaf aan de actuariële afdeling van Ennia, aan ICIJ.

Het landgoed op Sint Maarten, bekend als Mullet Bay, had in theorie goede inkomsten voor Ennia kunnen opleveren, behalve dat veel van de attracties in 1995 grotendeels verwoest waren door de orkaan Luis en sindsdien gesloten waren, volgens de rechtbankverslagen. Wat Couperus en Houben naar eigen zeggen zeker wisten, was dat Ansary profiteerde van een deal waarbij Ennia werd opgezadeld met een beschadigd bezit van onzekere waarde.

Ansary vertelde ICIJ dat, hoewel delen van het pand beschadigd waren, “Mullet Bay lange tijd het meest waardevolle bezit van St. Maarten was”, en wees op de golfbaan waar nog steeds toernooien worden gehouden.

Begin 2010 raakte Couperus nog meer in de problemen toen hij onderzocht hoe honderden miljoenen aan Ennia-geld waren geïnvesteerd in Ansary’s in Houston gevestigde Stewart & Stevenson, een fabrikant van militaire, olie- en gasapparatuur, zei hij.

In haar rechtszaak tegen Ansary zei de centrale bank dat de investering in Mullet Bay een ‘duidelijk belangenconflict’ vertegenwoordigde, waarbij ze beweerde dat Ansary het onroerend goed had overgewaardeerd om buitensporige uitkeringen en opnames van Ennia-rekeningen te doen.

Volgens de rechtszaak van de centrale bank tegen Ansary en anderen waren het vastgoed van Mullet Bay en de investering van Stewart & Stevenson in 2010 goed voor het grootste deel van Ennia’s activa. De centrale bank beweert dat Ansary en zijn managementteam Ennia het rechtmatige deel van de winst uit de investering van Stewart & Stevenson hebben ontnomen, en beweren dat ze 509 miljoen dollar in hun zak hadden gestoken “met een investering van 5 miljoen dollar.”

EC Investments

Tijdens meer dan vier uur durende interviews met ICIJ verwierp Ansary de beweringen dat hij Ennia-fondsen verkeerd beheerde. Integendeel, zei hij, hij nam een slecht presterend bedrijf en maakte het winstgevender. De activiteiten van EC Investments, het nieuwe investeringsvehikel dat hij onder de paraplu van Ennia oprichtte, hadden weinig te maken met de solvabiliteit van de verzekeringsmaatschappij, benadrukte hij – het was eenvoudigweg een aparte beleggingsonderneming die buiten de boeken van Ennia stond. Ennia zou echter kunnen profiteren van het lenen van geld aan de nieuwe investeringsmaatschappij, aldus Ansary.

“Dit is ontworpen om ervoor te zorgen dat de verzekeringsmaatschappijen van Ennia niet worden blootgesteld aan de schokken van de markt”, zei hij. “Als ze de naam ‘Ennia’ hebben, betekent dat niet dat ze allemaal hetzelfde bedrijf zijn.”

In rechtszaken hebben advocaten van Ansary de bewering van de centrale bank dat Ennia haar eerlijke deel van de opbrengsten van Stewart & Stevenson werd ontnomen, “volkomen onwaar, ongegrond en ongegrond” genoemd. Ennia-polishouders ‘waren op geen enkele wijze deelnemer’ aan de investering van Stewart & Stevenson en dat Ennia volgens de documenten nooit een betaling aan haar klanten heeft gemist.

In juli 2010 stuurde Couperus een e-mail naar het bestuur van Ennia, waarin hij zijn zorgen uiteenzette en erop aandrong dat “we hier inderdaad moeten ingrijpen.” Hij zei dat de alarmsignalen die hij aan het senior leiderschap en de raad van bestuur van het bedrijf gaf, niet tot blijvende veranderingen hebben geleid.

“Op dat moment wist ik dat het management niet gestopt kon worden”, aldus Couperus. Kort daarna stopte Couperus met de samenwerking met Ennia.

Couperus was niet de enige die de aandacht op de transacties vestigde. Later dat jaar stuurde de hoofdadvocaat van Ennia, Ludwig Voigt, een memo naar het management waarin hij “een zeer ernstige, zorgwekkende en alarmerende situatie” noemde.

“Het beeld is naar voren gekomen van zeer dominante functionarissen die Ennia besturen, die financiële transacties initiëren zonder enig voordeel voor Ennia, terwijl de raad van bestuur zonder enig protest volgde.” – Ludwig Voigt, advocaat van Ennia

Begin 2011 riep Ansary, die in Houston woont maar af en toe het hoofdkantoor van Ennia in Willemstad, de hoofdstad van Curaçao, bezocht, het senior management van Ennia bijeen, zo blijkt uit de rechtbankverslagen. “Het resultaat van de bijeenkomst”, aldus een samenvatting van de notulen, “was dat Ansary uiterst duidelijk maakte dat hij de investeringsbeslissingen zelf zou nemen.”

Ansary zei dat de rechtbankverslagen deze bijeenkomst verkeerd karakteriseerden. Hij was voorzitter van het bestuur van Ennia, en zijn advocaten merken op dat hij altijd met de meerderheid van de bestuursleden stemde, waaronder prominente figuren als Carlucci en de voormalige Republikeinse politicus en voetballer Jack Kemp.

Politieke giften

Ansary’s tijd bij Ennia overlapt met een periode van aanzienlijke politieke gaven. Sinds 2006 hebben Ansary en zijn vrouw Shahla ruim dertien miljoen dollar gedoneerd aan politici in de Verenigde Staten, voornamelijk Republikeinen, waaronder twee miljoen dollar aan donaties voor de inauguratie van Donald Trump in 2017, volgens OpenSecrets, een in Washington gevestigde non-profitorganisatie die geld bijhoudt in de politiek.

In haar rechtszaak tegen hem beschuldigde de centrale bank Ansary ervan miljoenen aan Ennia-fondsen te hebben gebruikt om niet-gerelateerde doelen in de VS te ondersteunen, waaronder bijdragen aan George W. Bush, een stichting die banden heeft met de familie Bush, en het Museum of Fine Arts in Houston.

Een woordvoerder van het Museum voor Schone Kunsten zei dat Ansary had gedoneerd, maar dat Ennia geen donor was. Ansary zei dat EC Investments, de door hem opgerichte investeringsmaatschappij Ennia, nooit een politieke donatie heeft gedaan in de Verenigde Staten.

Een manager die tientallen jaren bij Ennia heeft gewerkt, vertelde ICIJ dat het hogere management hem had opgedragen een donatie van één miljoen dollar over te maken naar de George HW Bush Presidential Library. De voormalige manager, die anoniem wilde blijven om zakelijke gevolgen op het kleine eiland te voorkomen, zei dat hij het bevel had uitgevoerd, maar voegde eraan toe: “Ik heb hier nooit een verklaring voor gekregen.”

De George & Barbara Bush Foundation, die particuliere donaties ontvangt voor de Bush-bibliotheek, heeft niet gereageerd op meerdere verzoeken om commentaar te geven op de donatie.

“Ons bedrijf had absoluut niets met de Verenigde Staten te maken. Het was vreemd. Het maakte deel uit van veel vreemde dingen die ik zag.” – voormalige Ennia-manager

Geheimhouding

Als Big Four-accountantskantoor is PwC een belangrijke speler in het mondiale financiële systeem, dat audits en andere diensten uitvoert voor enkele van de grootste bedrijven ter wereld. Het heeft ook een aantal van de rijkste burgers ter wereld als klant aangetrokken. In sommige gevallen heeft dat tot grote juridische en ethische fouten geleid.

Uit een ICIJ-onderzoek uit 2014 bleek hoe PwC Luxemburg gigantische bedrijven hielp winsten over de hele wereld te verschuiven om miljarden van hun belastingaanslagen te besparen. Zes jaar later beschreef ICIJ de manier waarop het bedrijf de rode vlaggen in de boekhouding negeerde om samen te werken met Isabel dos Santos , een Angolese miljardair die naar verluidt corrupte deals had gesloten.

Vorige week publiceerde ICIJ een uitgebreid project over het Cypriotische kantoor van PwC en zijn rol in de Russische financiële machine in oorlogstijd , inclusief het verplaatsen van geld voor oligarchen en figuren die betrokken waren bij de militaire operaties van president Vladimir Poetin. De activiteiten van het bedrijf in Cyprus hielpen ook mensen buiten Rusland, waaronder tirannen en criminelen, over de hele wereld.

In 2012, toen er bij Ennia interne alarmbellen rinkelden, wendde Ansary zich tot PwC om te helpen bij het opzetten van een reeks lege vennootschappen die eigendom waren van EC Investments.

“PricewaterhouseCoopers werd door ons ingeschakeld omdat ze in de eerste plaats het grootste accountantskantoor ter wereld waren”, zei Ansary, eraan toevoegend dat de offshore-bedrijven werden gebruikt om door mondiale belastingverdragen te navigeren. “Door dat netwerk hadden we op Curaçao geen belastingverplichtingen.”

PwC beheerde een van de bedrijven op Cyprus die eigenaar was van een lege vennootschap in Luxemburg, een bekende bestemming voor klanten die op zoek waren naar lage belastingen en geheimhouding. De bedrijven hadden meer dan honderd miljoen dollar in de investering van Stewart & Stevenson. Curaçaose functionarissen beweerden later dat deze investering het onderwerp was van complexe manipulatie door Ansary en anderen, waardoor Ennia honderden miljoenen aan opbrengsten werd beroofd.

Volgens voormalige medewerkers van Ennia wisten aanvankelijk weinigen van de lege vennootschappen. Houben, van de actuariële afdeling, zei dat hij verrast was toen hij hoorde dat het team van Ansary een stapel offshore-shell-bedrijven had opgericht binnen de toch al complexe bedrijfsstructuur van Ennia. Maar wat voor Houben het meest verrassend was, was hoe hij via nieuwsberichten over de lege vennootschappen hoorde.

“We zaten in het donker. Ikzelf en de risicomanager hadden van die dingen op de hoogte moeten zijn. Het is cruciaal om te weten wat er aan de assetkant gebeurt.” – Servaas Houben, voormalig Ennia actuaris

In juni 2016 meldden nieuwsmedia op Curaçao en Nederland dat de Nederlandse regering, waar Ennia enkele activiteiten heeft, geloofde dat Ansary geld uit het bedrijf had weggesluisd, waardoor er een groot tekort ontstond in Ennia’s kernactiviteiten en tienduizenden pensioenen in gevaar kwamen. Toezichthouders begonnen het bedrijf te naderen.

Op 4 juli 2018, bewerend dat Ennia op de rand van de ineenstorting stond als gevolg van de opnames van Ansary, legde de centrale bank van Curaçao beslag op de verzekerings- en pensioenactiviteiten van Ennia in een poging de uitstroom van contant geld te stoppen. De centrale bank nam de dagelijkse activiteiten van het bedrijf over en ging op jacht naar het geld waarvan zij dacht dat het aan Ennia toebehoorde.

Ansary beweert dat de Curaçaose autoriteiten zijn bedrijf op illegale wijze hebben overgenomen, waardoor hij volgens de Curaçaose wet geen behoorlijke rechtsgang heeft gekregen. Hij zei dat de centrale bank hem tegenwerkte en hem slechts enkele minuten voor de hoorzittingen honderden pagina’s met gerechtelijke documenten in het Nederlands overhandigde.

Vreemde transacties

De centrale bank begon beslag te leggen op bezittingen waarvan zij beweerde dat ze eigendom waren van het bedrijf. Op 22 januari 2019 vertelden functionarissen van de centrale bank een faillissementsrechter in Manhattan dat de situatie urgent was. “We zouden ten onder gaan” als het negatieve cashflowprobleem niet wordt opgelost, zei een Ennia-officier tegen de rechter. Dagen later oordeelde de rechter in het voordeel van de centrale bank en verleende Ennia toegang tot ongeveer 240 miljoen dollar aan rekeningen die verband hielden met Ansary.

Het geld zou de activiteiten van Ennia versterken, inclusief de betalingen aan haar pensioenhouders op korte termijn. Maar de autoriteiten van Curaçao zouden zeggen dat er nog veel meer moet worden teruggevorderd van Ansary en anderen om het bedrijf de komende decennia overeind te houden.

Eind 2018, toen de bedrijfsactiviteiten van Ennia onder controle van de centrale bank stonden, hield PwC toezicht op een reeks vreemde transacties die verband hielden met het bedrijf. Op het moment dat dit verhaal werd gepubliceerd, had ICIJ niemand gevonden die deze transacties kon of wilde verklaren.

In december 2018 registreerde PwC een nieuw Cyprus-shell-bedrijf dat verbonden was met Ennia, genaamd Onafield Ltd., een geheimzinnig aanhangsel van Ennia’s reeds bestaande offshore-structuur. Het blijft onduidelijk wie de opdracht heeft gegeven om Onafield op te nemen.

Volgens de openbare documenten zijn de enige functionarissen van Onafield de in Cyprus gevestigde plaatsvervangende bestuurders die zijn aangesloten bij PwC.

Uitgelekte interne PwC-gegevens die ICIJ heeft beoordeeld, vertonen een schijnbare en centrale tegenstrijdigheid rond Onafield: Ansary werd in PwC-dossiers vermeld als de eigenaar van Onafield, ook al was het een dochteronderneming van Ennia – onder controle van de centrale bank van Curaçao – die Ansary aanklaagt.

De ‘ken uw klant’-bestanden van PwC over Onafield bevatten een kopie van Ansary’s paspoort en een kaart waarop stond dat hij eigenaar was van het bedrijf, maar in interviews ontkende Ansary herhaaldelijk enige kennis van de oprichting van Onafield.

De centrale bank gaf geen rechtstreeks antwoord op de herhaalde vragen van ICIJ of Onafield, of Ennia, onder haar controle, was opgenomen. Maar een functionaris dicht bij de centrale bank gaf aan dat er onderzoek wordt gedaan naar de omstandigheden rond Onafield.

“Ons begrip kan verder worden geïnformeerd naarmate het onderzoek voortduurt”, zei de functionaris. De functionaris zei in een e-mail dat Onafield was opgericht voor “fiscale doeleinden op basis van een reeds bestaand belastingadvies van PwC Cyprus.” De ambtenaar gaf geen duidelijke uitleg over wat dat belastingdoel was.

Begin 2019 hielp PwC Cyprus bij de oprichting van een ander lege vennootschap die dienst deed als filiaal van Onafield en geregistreerd was in Dallas. De naam was ook Onafield Ltd. Het blijft onduidelijk wie opdracht heeft gegeven om dit bedrijf te registreren.

Tijdens een bijeenkomst op het PwC-kantoor in Nicosia, Cyprus, op 22 januari, keurden de directeuren van Onafield plannen goed om een “vordering op een lening” van 301,8 miljoen dollar over te dragen aan het nieuwe, in Texas gevestigde Onafield. Uit documenten blijkt dat dit bedrijf hierdoor het recht kreeg om het volledige saldo van de lening te betalen, hoewel het onduidelijk is hoeveel van de lening, als er iets van was, uiteindelijk aan het nieuwere Onafield werd betaald. De entiteit die verantwoordelijk was voor het betalen van de lening aan Texas – althans op papier – was EC Investments, de investeringsmaatschappij van Ennia.

In een eerste interview zei Ansary dat hij nog nooit had gehoord van de grote leningvordering. Vervolgens vertelde hij medio oktober aan ICIJ dat hij de informatie “onmiddellijk voor uitleg aan PwC in Houston had doorgegeven”, en voegde eraan toe: “Mij werd verteld dat ze Cyprus om informatie hadden gevraagd.”

Een paar dagen later vertelde Ansary aan ICIJ dat de overdracht van de leningvordering een ‘uitgesteld belastingvoordeel’ was, hoewel hij vaag was over de details. In een volgende verklaring gaf hij aan dat dit slechts een gok was naar wat het zou kunnen zijn. Weken later vertelde Ansary aan ICIJ dat PwC hem geen antwoord had gegeven over de overdracht van de schuldvorderingen naar Texas.

Reuven Avi-Yonah, hoogleraar rechten aan de Universiteit van Michigan en internationaal belastingdeskundige, vertelde ICIJ dat een bedrijf in de Verenigde Staten dat een lening heeft ontvangen belastingaftrek kan krijgen als de lening in gebreke blijft.

Uit e-mails van midden tot eind 2020 blijkt dat een ambtenaar bij Ennia met werknemers van PwC Cyprus communiceert over het betalen van belasting over de winst van 760.496 Amerikaanse dollars, die Onafield in Cyprus dat jaar naar schatting zou maken. Uit de e-mails blijkt dat medewerkers van Ennia in 2020 op zijn minst een zekere mate van controle hadden over Onafield.

De functionaris die dicht bij de centrale bank stond, zei dat het in Cyprus geregistreerde Onafield ook betalingen deed aan PwC Cyprus en aan Centralis, een zakelijke dienstverlener die hielp bij het beheer van enkele van Ennia’s lege vennootschappen, waaronder de oprichting van Onafield in Texas.

Centralis reageerde niet op herhaalde verzoeken om commentaar over Onafield en de leningoverdracht. PwC weigerde ook commentaar te geven op de leningoverdracht.

Interne PwC-documenten bevatten niet-ondertekende factuurbetalingsgegevens voor het in Cyprus geregistreerde Onafield tussen 2019 en 2022, waarop als beoogde ondertekenaar de naam staat vermeld van Abdallah Andraous, een medeverdachte van Ansary in de rechtszaak tegen de centrale bank en een van Ansary’s mede-investeerders in Ennia . In antwoord op de vragen van ICIJ zei zijn advocaat, Rutsel Martha, dat Andraous niets met Onafield te maken had, en schreef in een e-mail: “De heer Andraous heeft nog nooit van dit bedrijf gehoord.”

Eind 2021 wonnen de Curaçaose autoriteiten hun eerste zaak tegen Ansary, waarbij een rechtbank op het eiland Ansary en anderen veroordeelde om 563 miljoen dollar aan Ennia te betalen. Ansary ging in beroep en beweerde dat zijn beleggingen gezond waren en dat de fondsen waarnaar de centrale bank zocht nooit deel uitmaakten van de verzekeringsactiviteiten.

In een gedeeltelijke uitspraak afgelopen september bevestigde een hof van beroep de aansprakelijkheid van Ansary, maar verlaagde het bedrag dat hij en zijn medebeklaagden verschuldigd waren. Het hof van beroep heeft het bedrag dat zij moeten betalen, specifiek met betrekking tot Ennia’s Stewart & Stevenson-transacties, verlaagd van 415 miljoen naar 117 miljoen dollar. Bovendien zei het hof van beroep dat Ansary en enkele van zijn medebeklaagden Ennia elf miljoen dollar moeten betalen voor een ongepaste investering in booreilanden en nog eens veertien miljoen dollar voor het gebruik van Ennia-geld om donaties te verstrekken aan politieke figuren, adviseurs te betalen en ‘fantoompersoneel’ in de VS.

De rechters in hoger beroep zeiden dat Ansary en anderen mogelijk nog tientallen miljoenen meer zullen moeten betalen voor wat zij oneigenlijk gebruik van Ennia-geld noemen voor privéjetreizen, advieskosten, vergoedingen voor commissarissen, dividenduitkeringen en andere doeleinden die niets te maken hebben met de zaken van Ennia. Maar de rechtbank heeft de berekening van deze extra schadevergoeding uitgesteld in afwachting van een beoordeling door onafhankelijke deskundigen over de werkelijke waarde van Mullet Bay.

Ansary zei dat de veranderende berekening de hele zaak tegen hem in twijfel trok en beweerde dat hij Ennia nooit had toegestaan zijn vliegreizen te betalen. Hij vertelde ICIJ dat hij gelooft dat de centrale bank van Curaçao verantwoordelijk is voor het “faillissement van een bedrijf dat in perfecte staat verkeerde” door Ennia verkeerd te beheren en potentiële klanten af te schrikken door middel van faillissementsverklaringen.

“Je kunt elk bedrijf nemen dat zich in een uitstekende financiële toestand bevindt … en verklaren dat het slechte zaken doet, verklaren dat het niet het vertrouwen van zijn polishouders kan hebben en dat doet het niet. het duurt meer dan vijf jaar voordat het failliet gaat, als dat uw bedoeling is. En dat was, zo zullen we laten zien, hun bedoeling.” – Hushang Ansary

‘Het is alles voor ons’

Curaçao staat algemeen bekend als een plek waar toeristen massaal naar villa’s aan het strand trekken, maar decennia lang concentreerde de economie zich op een enorme olieraffinaderij in het hart van Willemstad. Daar werden de wijken bedekt door zwavel en andere giftige stoffen die zich boven de wind bevonden, waardoor klachten ontstonden van bewoners en milieugroeperingen.

De raffinaderij was ongeveer een eeuw in bedrijf, waardoor Curaçao een belangrijke inkomstenbron werd buiten het toerisme. Maar eind 2019 stopte de belangrijkste klant van de raffinaderij, het Venezolaanse conglomeraat PDVSA, met zijn activiteiten op het eiland en liet het enorme oliesysteem van het land grotendeels inactief. De werkloosheid steeg tot ruim twintig procent.

Twee jaar later trof de COVID-19-pandemie de toeristische sector, waardoor de vrees voor een economische crisis ontstond. Hoewel het toerisme zich herstelt, bestaat er op het hele eiland wijdverbreide bezorgdheid over de economische toekomst ervan. De daling van de inkomsten uit olie en toerisme is gepaard gegaan met een hoge inflatie die de Caribische buurlanden van Curaçao heeft overtroffen.

De onbetaalbaarheid van fundamentele levensbehoeften – voedsel, water, airconditioning – is een voortdurend onderwerp van gesprek. Op deze manier is de afhankelijkheid van de ongeveer 25.000 inwoners van Curaçao van hun pensioenen, die vaste maandelijkse betalingen bieden aan gepensioneerde werknemers van bedrijven die Ennia als hun pensioenuitvoerder gebruikten, des te belangrijker geworden.

Tekenen van Curaçao’s honderden jaren als Nederlandse kolonie doordringen Willemstad, van de barokke Nederlandse architectuur tot een zichtbaar vertoon van rijkdom door de overgebleven Europese bevolking. De twee- en drie verdiepingen tellende 17e-eeuwse gebouwen in het stadscentrum worden óf ijverig onderhouden met een heldere pastelkleurige buitenkant, óf zien eruit als oude ruïnes, verweerd door een constante zoute wind waarvan bekend is dat deze de levensduur van een bouwwerk verkort.

Slechts enkele moderne kantoorgebouwen steken boven de laaggelegen stad uit. Het meest prominente gebouw aan de oostkant van Willemstad is het hoofdkantoor van Ennia, waarvan de massieve gloeiende letters van het logo een betrouwbaar herkenningspunt vormen voor de oriëntatie van toeristen. Ennia, de grootste bron van gezondheidszorg-, levens- en autoverzekeringen op Curaçao, doemt ook op voor tienduizenden mensen op een eiland dat op zijn hoede is voor inmenging van machtige krachten van buitenaf.

In het hele land kent vrijwel iedereen de problemen met Ennia en het belang ervan voor het eiland. In gesprekken wordt de naam ‘Ansary’ steevast uitgesproken uit de mix van talen: Nederlands, Spaans, Engels en Papiaments, de creoolse taal die op het eiland gebruikelijk is.

ICIJ sprak met meer dan een dozijn pensioengerechtigden van Ennia, waaronder leraren, verpleegsters, een monteur, een conciërge van een ziekenhuis en mensen die in de financiële sector van het land werkten. Lisette Croes, een 74-jarige inwoner van Curaçao, ontvangt nu $ 500 per maand van haar Ennia-pensioen uit de tijd dat ze in de jaren negentig en begin 2000 bij een bank in Willemstad werkte. “Het is een serieuze zaak”, zegt Croes over de pensioenzorgen, omdat ze het geld ook gebruikt om haar elektriciteits- en waterrekeningen te betalen, evenals schoolbenodigdheden voor haar dochter. ‘Als het stopt, ga ik misschien naar Nederland. Misschien kunnen ze mij helpen met de sociale zekerheid.”

Croes zit in de Spartaanse eetzaal van een populaire Nederlandse supermarktketen. Een paar meter verderop, net binnen de voortdurend bewegende schuifdeur, zit een 70-jarige vrouw loterijbiljetjes te verkopen op een stalen klapstoel. Ook zij leeft deels van een Ennia-pensioen. “Ik leef al zo goedkoop als ik kan”, zegt de vrouw, die anoniem wilde blijven. “Ik moet eten.”

“Als Ennia ten onder gaat, gaan wij ten onder”, zegt een 80-jarige vrouw in Willemstad die samen met haar 81-jarige man afhankelijk is van het pensioen. “Het is alles voor ons.”

Nederland

Tijdens de zomer was Nederland in gesprek met Curaçao om het land 650 miljoen dollar te lenen om Ennia weer geheel te maken. De deal moest ervoor zorgen dat niemand zijn Ennia-pensioen zou verliezen. Maar Curaçao heeft nu al moeite om Nederland terug te betalen voor miljarden dollars aan leningen uit het COVID-tijdperk.

Op 5 oktober meldde Curacao.nu dat de regering Pisas had besloten de lening af te wijzen, waarbij werd geschreven dat de centrale bank geïnteresseerd leek te zijn in het geleidelijk sluiten van Ennia. “Volgens deze aanpak zouden polishouders een compensatie ontvangen van de overheid om de verwachte verlaging van hun pensioenuitkeringen te compenseren”, meldde de nieuwssite. “Het exacte bedrag van de compensatie blijft echter met onzekerheid omgeven.”

Peter de Groot, die tot aan zijn pensionering in 2014 28 jaar als schadeonderzoeker bij Ennia heeft gewerkt, zegt zich zorgen te maken over zijn eigen pensioen van zijn voormalige werkgever. Als er inderdaad op zijn pensioen wordt gekort, zegt hij, kan hij misschien naar Nederland emigreren, dat een robuuster sociaal vangnet heeft.

Wat er ook met zijn pensioen gebeurt, de Groot hoopt dat Curaçao zal zegevieren in zijn acties tegen Ansary.

‘Op de een of andere manier,’ zei hij, ‘moet het geld terugkomen.’

---

Auteur: Spencer Woodman, bijdragen en productie: Dick Drayer, Delphine Reuter, Jesús Escudero.