Door Caribisch Netwerk | Kim Hendriksen

Lysanne van Heijningen, verloskundige en oprichter van de praktijk Mirasoon op Curaçao, staat aan het front van een juridische en bureaucratische strijd tegen de Sociale Verzekeringsbank (SVB) op Curaçao. Haar ervaring legt bloot hoe de SVB zwangere vrouwen belemmert in hun keuzevrijheid rondom hun zwangerschap en bevalling.

Ondanks dat Van Heijningen na een rechtszaak een vergunning kreeg om als vrijgevestigde verloskundige te werken, weigert de SVB haar diensten te vergoeden. Dit betekent dat zwangere vrouwen op Curaçao geen vrije keuze hebben in waar en hoe ze hun bevalling willen laten begeleiden. “Het monopolie van de kraamkliniek betekent dat vrouwen geen keuze meer hebben waar ze hun zorg ontvangen. Dit gaat volledig in tegen de vrije keuze van de vrouw”, aldus Van Heijningen.

Het beleid van de SVB, waarbij alleen contracten worden afgesloten met de kraamkliniek, verhindert vrijgevestigde verloskundigen zoals Van Heijningen om zorg te verlenen aan vrouwen die verzekerd zijn bij de SVB. Dit plaatst vrouwen die gebruik willen maken van haar diensten in de positie dat zij deze zelf moeten bekostigen.

Keuzevrijheid
Het beleid van de SVB lijkt niet alleen onrechtvaardig, maar mogelijk ook in strijd met Europese wetgeving. Curaçao valt als onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Artikel 8 van dit verdrag beschermt het recht op privé- en gezinsleven, wat ook de vrijheid omvat om te kiezen waar en onder welke omstandigheden een vrouw bevalt. Dit werd bevestigd in de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in de zaak Ternovszky v. Hongarije (2010).

In die uitspraak werd geoordeeld dat vrouwen het recht hebben om zelf de plaats van bevalling te kiezen en dat staten dit recht moeten faciliteren​. Daarnaast zijn Curaçaoënaars op basis van het arrest Eman en Sevinger (2006) door het Hof van Justitie van de Europese Unie erkend als EU-burgers. Dit betekent dat de rechten van Europese burgers, waaronder de keuzevrijheid in de zorg, ook op Curaçao van toepassing zijn.

De overheid is verplicht om deze keuzes te faciliteren, inclusief de vergoeding van verloskundige zorg, ongeacht of deze plaatsvindt in een klinische setting of in een vrijgevestigde praktijk. Het weigeren van gelijke subsidiëring tussen klinische en thuisbevallingen is in strijd hiermee​.

Een langdurige strijd
Van Heijningen begon haar juridische strijd nadat ze aanvankelijk geen vergunning kreeg om haar praktijk te openen. “We kregen geen gehoor,” legt ze uit. Pas na een rechtszaak van ruim twee jaar kreeg ze de vergunning om als vrijgevestigde verloskundige te werken.

Toch blijft de SVB weigeren haar diensten te vergoeden. Dit betekent dat vrouwen die haar praktijk willen bezoeken, dit volledig uit eigen zak moeten betalen, terwijl de kraamkliniek volledig worden vergoed.

Ondanks de juridische overwinning voelt de blijvende tegenwerking van de SVB als een beperking van de autonomie van vrouwen op Curaçao. Van Heijningen is vastbesloten om deze strijd voort te zetten. “Wij blijven vechten voor respectvolle behandeling en de best mogelijke geboorte-ervaring voor elke vrouw op Curaçao,” zegt ze.

Waarom verandering nodig is
De beperkingen die door de SVB worden opgelegd, gaan verder dan alleen het werk van Van Heijningen. Het raakt de kern van de rechten van vrouwen op Curaçao, met name hun recht op autonomie tijdens de zwangerschap en bevalling.

“Het gaat om veel meer dan alleen mijn praktijk”, benadrukt Van Heijningen. “Het is een kwestie van fundamentele rechten voor vrouwen.”