Curaçao schaalt op naar fase drie van vier in de strijd tegen Corona. Niet dat het nodig lijkt, er zijn niet veel besmettingen, maar de laatste weken komen er wel steeds meer bij. 102 actieve cases als ik dit opschrijf. Het beleid is er echter vanaf het begin op gericht om corona geen enkele kans te geven en zijn de maatregelen fors.

Opinie | Dick Drayer

Zo is er opnieuw een avondklok ingesteld en moeten restaurants om 22.00 uur dicht. Samenkomsten van meer dan vier mensen zijn niet toegestaan in openbare ruimtes, inclusief de openbare weg en zo zijn er nog een stuk of wat regels die de overheid nodig acht om de corona-crisis te beteugelen.

Maar, de overheid doet een vriendelijk beroep op de bevolking om mee te werken aan die regels, want de politie kan ze niet afdwingen. Als jij besluit om 12 uur de hond nog uit te laten, niemand die het je kan beletten zonder een moreel beroep op je gemeenschapszin. De benodigde wetgeving is er namelijk nog niet.

Grondrecht

In het Caribisch Juristenblad (CJB 2020/1) rapporteerden Mr. dr. J. Sybesma en Mr. drs. R.E.R. de Knegt over een eerste onderzoek naar de wijze hoe de overheid van Curaçao omgaat met de corona-crisis. Hun conclusies hielden onder meer in dat (nood)regelgeving ontbreekt waarmee grondrechten door de regering nader kunnen worden beperkt.

Nu dat niet het geval is, kan iedere genomen maatregel om corona te bestrijden getoetst worden aan de grondrechten zoals opgenomen in het tweede hoofdstuk van de Staatsregeling van Curaçao dan wel de mensenrechtenverdragen als het Europese verdrag voor de rechten van de mens (EVRM) en het Internationale VN verdrag inzake burgerlijke en politieke rechten (IVBPR) en daar al gauw in strijd mee worden beoordeeld. Het effect van de maatregelen is daarmee teniet gedaan, zo concluderen zij.

Een voorbeeld zoals dat ook is aangehaald in voornoemd artikel is het recht van vereniging (artikel 10 Staatsregeling). Nu er opeens uitbraken van lokale corona-gevallen de kop opsteken komt de overheid met strengere en verscherpte maatregelen, waarbij alle publieke, sociale, culturele, sport, privé en religieuze activiteiten tot nader order zijn stopgezet.

Maar als je dit grondrecht wil inperken, dan kan dat slechts bij landsverordening geschieden. Dat is niet gebeurd. De overheid hanteert de al vanaf het begin van de corona-crisis zogenaamde ministeriële regelingen met algemene werking (MB’s). Dus de beperking van dit grondrecht door middel van een MB is in strijd is met de Staatsregeling.

Geen tijd

Nu kan worden opgemerkt dat de overheid snel moet handelen en geen tijd heeft om de lange route van wetgeving te volgen. Immers, een concept landsverordening moet eerst langs staatsorganen zoals de Raad van Advies en vervolgens behandeld worden in de Staten die weer allerlei moeilijke vragen kunnen stellen, dan wel wijzigingen willen zien aangebracht. Over het algemeen langdurige processen.

Misschien zou een dergelijk opmerking acceptabel zijn geweest afgelopen maart, toen een ieder daadwerkelijk verrast werd door de snelheid waarmee corona om zich heen sloeg en er acuut gehandeld moest worden.

Maar we leven nu in september; vijf maanden later. We hebben tot voor kort het geluk gehad corona goed in toom te kunnen gehouden mede vanwege de goed- en bereidwilligheid van de Curaçaose bevolking om met de maatregelen van de overheid mee te werken. Maar de vraag is of die er nu nog is.

Bedrijven willen niet opnieuw belemmerd worden in hun bedrijfsvoering. Mensen willen sporten, naar de kerk en feesten. En de overheid had in de afgelopen tijd kunnen werken aan de juiste wetgeving om eventuele nieuwe corona uitbraken als het moet ook kwaadschiks aan banden te leggen.

Zo heeft de overheid al in 2016 een concept van een Landsverordening uitzonderingstoestanden bij de Raad van Advies ter becommentariëren neergelegd (RvA no. RA/16-18-LV). In april dit jaar is de tweede conceptversie opnieuw aan de RvA aangeboden ter becommentariëren. Op 20 april 2020 kopte het Antilliaans Dagblad dat noodwetgeving in de vorm van de Landsverordening uitzonderingstoestanden, op grond van artikel 96 Staatsregeling, op korte termijn aan de Staten zou worden aangeboden, maar tot de dag van vandaag heeft het parlement zich hier nog niet over gebogen.

Noodtoestand?

De vraag kan bovendien gesteld worden of de corona pandemie als een noodtoestand aangemerkt kan worden waarop dan de uitzonderingstoestand kan worden uitgeroepen. Net als de rampenverordening, die we wel hebben maar die geen grondslag kan vormen voor het nemen van ingrijpende de burger rakende maatregelen, kan terecht de vraag gesteld worden: is er een ramp? Immers, alle maatregelen die genomen (moeten) worden dienen juist ter voorkoming van een ramp. Maar in de memorie van toelichting van de ontwerp landsverordening uitzonderingstoestanden wordt corona uitdrukkelijk genoemd als een reden om deze landsverordening in werking te doen treden.

Hoe dan ook, er moeten ingrijpende maatregelen genomen worden. Het huidige juridische arsenaal is alleen niet voldoende en de afgekondigde maatregelen kunnen hooguit als vriendelijke verzoeken van de overheid aan de bevolking om hieraan gehoor te willen geven, gezien worden. Premier Rhuggenaath erkende dat ook in de persconferentie van 14 september.

Maar de meeste maatregelen kunnen niet afgedwongen worden met dreigementen dat er eventueel boetes worden uitgedeeld of dat bedrijven zullen worden gesloten. Streng kijkende politie en MEO-woordvoerders op de televisie ten spijt.

Tanden

Als de overheid daadwerkelijk tanden wil hebben in het algemeen belang om corona te bestrijden, dan zal zij zo spoedig mogelijk de geëigende wetgeving op zijn plaats moeten brengen. Dat kan zijn de vaststelling en inwerkingtreding van de Landsverordening uitzonderingstoestanden, de aanpassing en modernisering van bestaande sterk verouderde specifieke landsverordeningen, zoals bijvoorbeeld de quarantaine en besmettelijke ziekte verordeningen.

Of via een specifieke corona machtingslandsverordening waarbij het parlement de overheid c.q. specifieke ministers daadwerkelijk de bevoegdheid geeft om gedurende de corona pandemie via ministeriële regelingen met algemene werking de nodige maatregelen te nemen. 

Retainers

Al jaren wordt er zijdens de overheid gejammerd niet voldoende capabele wetgevingsjuristen in huis te hebben. Maar, met jammeren alleen kom je er niet. Er had allang sterk geïnvesteerd moeten worden in de directie WJZ.

Een ander alternatief is de inschakeling van al die advocatenkantoren met ruime retainer overeenkomsten. Overeenkomsten waar de overheid niet makkelijk vanaf kan komen omdat daarin slim genoeg staat opgenomen dat als de overeenkomst verbroken wordt, dan toch nog steeds het volle pond betaald moet worden. Laat die snelle jongens zich maar eens inspannen om de nodige conceptwetten te maken.

De Staten

De grote afwezige in het hele corona-debat is de Staten van Curaçao. Zij behoort de overheid in zijn handelen te controleren en bij te sturen. Tot nu toe is daar niet veel van te merken. Dat klemt, temeer de overheid op dit moment al een half jaar regeert per decreet (ministeriële regeling) en schakelt daarmee de facto de volksvertegenwoordiging volledig uit.

En als diezelfde volksvertegenwoordiging zijn kleine beetje goed betaalde energie alleen maar besteedt aan geloofsbrieven, al of niet met mondkapjes vergaderen, kortom met politieke spelletjes, dan kan niemand het eigenlijk kwalijk nemen dat de overheid op deze manier zijn eigen richting bepaalt met hoe het de corona-crisis aanpakt.

---

• 
  Opinie: Trumps herverkiezing is ramp voor de Caribische eilanden
• 
  OPINIE: Waar gaan we heen met ons toerisme?
• 
  Ophef over openbare stranden: Lessen niet geleerd
• 
  Opinie: Bouwen op het strand, alleen via Landsverordening
• 
  Ingezonden: Curaçaose overheid is megalomaan