WILLEMSTAD – Haaien spelen een belangrijke rol bij het in stand houden van gezonde oceanen, Dat is belangrijk voor de visserij en de economie van de Caribische eilanden. Later dit jaar worden drie soorten hamerhaaien toegevoegd aan de lijst van het SPAW-protocol. Dat gebeurd tijdens de volgende Conference of the parties for the Cartagena Convention (COPS) op Aruba. Deze verhoogde bescherming geeft het Nederlands Caribisch gebied de middelen die ze nodig hebben om deze haaien verder te beschermen.

Hamerhaaien komen over de hele wereld voor. Drie van de negen soorten ter wereld zijn te vinden in het Caribisch gebied, waaronder de geschulpte hamerhaai, de gladde hamerhaai en de grote hamerhaai. Deze soorten hebben een vergelijkbaar uiterlijk, wat het identificeren van deze haaien op soortniveau ingewikkeld maakt. Dit heeft geresulteerd in wisselend succes voor beheers- en instandhoudingsacties, waardoor mazen in de wet voor ongewenste sterfte aan hamerhaaien zijn blijven bestaan.

Belang

Hamerhaaien zijn toproofdieren, wat betekent dat ze aan de top van hun voedselweb staan en geen natuurlijke vijanden hebben. Haaien helpen hun prooipopulatie gezond te houden door de zieken en gewonden op te eten, terwijl ze ook de verspreiding van hun prooi beïnvloeden.

In gezonde oceanen dragen haaien bij aan het behoud van stabiele visbestanden en gezonde koraalriffen en zeegrasvelden, wat belangrijk is voor de visserij en de economie (toerisme) van de eilanden. Hamerhaaien en ook andere soorten haaien zijn kwetsbaar voor menselijke bedreigingen. Overbevissing, vervuiling en klimaatverandering zijn allemaal factoren die een negatieve invloed kunnen hebben op deze dieren.

Bescherming

Er zijn veel organisaties en individuen die zich inzetten voor de bescherming van hamerhaaien en hun leefgebieden in het Caribisch gebied. Een belangrijke mijlpaal was de instelling van beschermde gebieden zoals het Yarari Marine Mammal and Shark Sanctuary tussen de BES-eilanden. Maar extra inspanningen zijn cruciaal om meer beschermde mariene gebieden te creëren, de vervuiling van de oceaan te verminderen en duurzame visserijpraktijken te bevorderen.

Het SPAW-protocol is een regionale overeenkomst waarbij de aangesloten landen zich hebben gecommitteerd aan de bescherming en het duurzame gebruik van de kust- en mariene biodiversiteit in de bredere Caribische regio. Binnen deze overeenkomst zijn soorten onderverdeeld in drie lijsten met verschillende beschermingsniveaus, genaamd bijlage I, II en III.

Bijlagen I en II bevatten een lijst van soorten die het hoogste beschermingsniveau behoeven. Voor deze soorten is het bezit, de handel en het verstoren van deze soorten verboden. Bijlage III bevat een lijst van soorten waarvan de exploitatie is toegestaan, maar sterk gereguleerd.

In 2017 zijn hamerhaaien toegevoegd aan de bijlage III-lijst van het SPAW-protocol, maar dit heeft niet geleid tot het gewenste herstel van hun populaties. Daarom is het Koninkrijk der Nederlanden samen met de Republiek Frankrijk van plan om tijdens de volgende Conference of the parties for the Cartagena Convention (COPS) een voorstel in te dienen om deze haaien op te waarderen naar de bijlage II-lijst. Hierdoor kunnen deze soorten in de toekomst extra bescherming krijgen, zodat deze haaien vrij kunnen rond zwemmen in de Caribische wateren en kunnen bijdragen aan gezonde ecosystemen voor de komende jaren.