Caribische hervormingen: Overheid en Financiën

Het landspakket Curaçao als onderdeel van de Caribische hervormingsplannen van Nederland kent vier themagebieden: overheid en financiën, economische hervormingen, zorg en onderwijs en het versterken van de rechtsstaat.

Het nog op te richten Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling zal de landspakketten als samenhangende programma’s uitvoeren. Hoewel prioritering in de uitvoering gewenst en noodzakelijk is, en er verschillen zitten in omvang van effecten van hervormingen, zal alleen een integrale aanpak voor de noodzakelijke trendbreuk met het verleden kunnen zorgen.

Hervorming van de arbeidsmarkt bijvoorbeeld dient in samenhang te worden bezien en uitgevoerd met hervorming van de sociale zekerheid, verbeteringen in het onderwijs, het aanpakken van de armoede-problematiek en het aanpakken van de informele economie.

Deel 1: Overheid en financiën

Financieel beheer

Door verschillende instanties en in het bijzonder het C(A)ft is de afgelopen jaren gewezen op de noodzaak van een deugdelijk (evenwichtig) begrotingsbeleid en verbeteringen in het begrotings- en financieel beheer hetgeen helaas niet of onvoldoende tot verbeteringen heeft geleid.

Hierdoor zijn de landen onvoldoende bestand tegen financiële tegenslagen en is er een grote onzekerheid over de betrouwbaarheid van de overheidsboekhouding. Dit heeft ook zijn weerslag op het financieel-economisch beleid als geheel.

De hervormingen en maatregelen met betrekking tot het financieel beheer hebben tot doel: het beheersen en het op orde krijgen van het financieel beheer en het financieel toezicht vanuit de noodzaak om als overheid ‘in control’ te zijn.

Uitvoering

De financiële kolom wordt versterkt. Hierbij wordt gekeken naar de financiële en beleidscontrole (centraal en bij de diensten), de auditfunctie, en de positie van de Raad van Advies en de Algemene Rekenkamer.
De overheid moet beschikken over betrouwbare statistische informatie en data ten behoeve van beleidsontwikkeling en besluitvorming.
Het subsidiebeleid, de uitvoering en de bestaande subsidierelaties moeten voldoen aan de eisen van rechtmatigheid, legitimiteit, effectiviteit en efficiency. Onrechtmatig verstrekte subsidies worden teruggevorderd.
De Inkoopfunctie van de overheid wordt versterkt, zodat die op een zo doelmatige en effectief mogelijke wijze de inkoop van goederen en diensten kan verrichten. Daarbij zal centralisatie worden overwogen.

Kosten en effectiviteit publieke sector

De kosten van de publieke sector van Curaçao zijn hoog, ook in Caribisch perspectief. Dit wordt in belangrijke mate bepaald door de hoge loonkosten. De maatregelen gericht op verlaging van salarissen en versobering van arbeidsvoorwaarden in de publieke sector hebben tot doel de public wage bill in lijn te brengen met het Caribisch gemiddelde van 10 procent van het BBP, rekening houdend met landspecifieke factoren. Tegelijkertijd is de kwaliteit van de publieke dienstverlening vaak onvoldoende en is de uitvoeringskracht te beperkt.

De hervormingen en maatregelen met betrekking tot kosten en effectiviteit van de publieke sector hebben tot doel: de doelmatigheid van de publieke sector verhogen door een verlaging van de public wage bill en het terugdringen van de kosten van de publieke sector in algemene zin. Daarnaast moeten de programma’s leiden tot het verhogen van de kwaliteit en de effectiviteit (inclusief uitvoeringskracht) van de publieke sector.

Uitvoering

Curaçao draagt zorg voor de continuïteit van vitale processen, zoals elektriciteit, olievoorziening, internet en datadiensten, drinkwatervoorziening, vlucht- en vliegtuigafhandeling, scheepvaartafhandeling, betalingsverkeer, de hulpdiensten en communicatie daartussen en medische instellingen.
(Semi-)overheidsbedrijven en overheidsentiteiten worden doorgelicht, Daarbij wordt gekeken naar hun bestaansrecht, hun effectiviteit en of ze bereiken wat ze willen.
Het luchtvaartsysteem binnen Koninkrijksverband wordt verbeterd. Daarbij kan sprake zijn van nauwe samenwerking van organisaties en het stroomlijnen van werkprocessen, conform de internationale veiligheidseisen, waarbij gestuurd wordt op efficiëntie en kostenvermindering.
Ministeries worden doorgelicht om de kwaliteit, effectiviteit en uitvoeringskracht te verbeteren, waaronder ook wordt verstaan de slagkracht van de ministeriële diensten.
Er wordt gekeken naar overwerkvergoedingen, verlofregelingen, bijzondere beloningen en toeslagen, reizen en reisvergoedingen om deze waar mogelijk te versoberen.
Formatie, bezetting en daadwerkelijke aanwezigheid en inzetbaarheid van ambtenaren en personeel van overheidsorganisaties worden onderzocht. Indien medewerkers onterecht loon ontvangen worden, afhankelijk van de situatie, maatregelen getroffen.
Er wordt een aanpak ontwikkeld gericht op het terugdringen en beheersen van de kosten van inhuur van externe consultants.
Er komt een strategisch personeelsbeleid. Hieronder wordt in ieder geval een strategische personeelsplanning verstaan. Maar ook invoer van een prestatie-management systeem binnen het ambtelijk apparaat en het beperken van de politieke invloed op personeelsaangelegenheden.
Kosten van huisvesting worden inzichtelijk gemaakt en mogelijkheden tot kostenverlaging en verbeteringen worden onderzocht en, indien aanwezig, doorgevoerd. Beoogd is een kostenreductie van 20% in 5 jaar met de begroting 2020 als ijkpunt, die verwerkt is in de begroting voor 2025.
In het kader van een efficiënte overheid zullen de mogelijkheden voor een digitale overheidsomgeving en digitale dienstverlening worden onderzocht.

Specifiek voor Curaçao worden de eigen risicodagen bij ziekte verlengt bij SVB naar minimaal vijf. De duurtetoeslag wordt gemaximaliseerd op 100 procent van salaris; verlagen huidige duurtetoeslag uitkeringen met 10 procent (en geen indexering).

Belastingen

Curaçao heeft te kampen met lage belastingcompliance, uitvoeringsproblemen bij de belastingdiensten en met een ongelijke verdeling van inkomen (onvoldoende herverdeling). Voor de ontwikkeling van de landen is de realisatie van een robuust belastingstelsel noodzakelijk, met passende economische prikkels, waarin de verstorende werking van belastingen beperkt is, en dat goed uitvoerbaar is.

De hervormingen en maatregelen met betrekking tot de belastingen hebben tot doel: het herinrichten van een robuust belastingstelsel met een brede grondslag, dat bijdraagt aan een eerlijke(re) verdeling van het inkomen, stimulering van de economie en uitvoerbaarheid en controleerbaarheid door de Belastingdienst, alsmede het realiseren van adequaat ingerichte belastingdiensten.

Uitvoering

Om belastinginkomsten te verhogen zal een integrale doorlichting worden uitgevoerd van het fiscale stelsel inclusief de inkomstenbelasting. Daarin zal in ieder geval een verbreding van de belastingbasis worden meegenomen, een verschuiving van directe naar indirecte belastingen en een invoering van 12,5 procent omzetbelasting (OB).
Maatregelen gericht op substantiële vermindering van belastinguitgaven en bijdragen/overdrachten aan derden.
Beperken bestuurlijke inmenging/discretionaire bevoegdheden van zowel ambtenaren als bestuurders, ten aanzien van bijvoorbeeld aftrekposten en ‘tax holidays’.\
De Belastingdienst zal benodigde gegevens van de bancaire sector gaan ontvangen.
Compliance programma’s worden voortgezet/opgesteld.
De Belastingdienst wordt geoptimaliseerd en gemoderniseerd, dusdanig dat belastinginning effectief en efficiënt kan plaatsvinden.
Er komt een Belastingregeling voor Nederland en Aruba/Curaçao/Sint Maarten, waarbij onder meer wordt gekeken naar het voorkomen mogelijke winstverschuivingen.

Financiële sector

Een stabiele financiële sector die zijn rol ter ondersteuning van de reële economie op een goede manier kan vervullen is noodzakelijk. Voor Curaçao geldt dat onduidelijk is hoe de financiële sector er voor staat en of zij de rol ter ondersteuning van de reële economie goed kan vervullen. Actuele problemen met diverse financiële instellingen op Curaçao suggereren dat de financiële sector daar kampt met ernstige en structurele problemen.

De hervormingen en maatregelen met betrekking tot de financiële sector hebben tot doel: het realiseren van een stabiele financiële sector die zijn rol ter ondersteuning van de reële economie op een goede manier kan vervullen. Ten tweede moet er een passende wijze van regulering van de financiële sector komen, waarbij adequaat toezicht wordt gehouden op de naleving. Dat kan alleen maar gerealiseerd worden door de instelling van een toezichthouder die tijdig en daadkrachtig optreedt bij problemen bij financiële ondernemingen.

Uitvoering

Er wordt een integrale doorlichting van de financiële sector uitgevoerd door een externe onafhankelijke partij. Op basis van de uitkomsten van deze doorlichting worden maatregelen geformuleerd om tekortkomingen te adresseren.
Er wordt een integrale doorlichting van het stelsel van toezicht (wet- en regelgeving, toezichtbeleid) op de financiële markten uitgevoerd door een externe onafhankelijke partij. Op basis van de uitkomsten van deze doorlichting worden maatregelen geformuleerd om tekortkomingen te adresseren.
Er wordt een onderzoek uitgevoerd naar de maatschappelijke kosten van de eigen munt versus dollarisatie door een externe onafhankelijke partij. Besluit over wenselijke monetaire structuur.
Er vindt modernisering plaats van bekende tekortkomingen in wet- en regelgeving, in ieder geval invoering Depositogarantiestelsel DGS en modernisering resolutieraamwerk.
De governance van de CBCS wordt versterkt, conform internationale best practices waaronder het scheiden van verschillende taken binnen de Centrale Bank.

—————

Deel 2: Economie

Deel 3: Zorg en Onderwijs