WILLEMSTAD – Williany schept water uit een blauwe ton. Ze steunt op één arm, als ze haar andere arm naar binnen steekt en trekt bij het diepste punt haar ogen even samen. Zo weinig water zit er in. Daarna hijst ze de volle maatbeker naar boven en giet die leeg in een pan met rijst. “Ik moet nieuw water kopen”, zegt ze.  

Tekst en beeld | Dick Drayer en Berber van Beek

Water gaat als een rode draad door de geschiedenis van het eiland. Vanwege het gebrek aan drinkwater, noemde de Spanjaarden in de 15e eeuw de Benedenwindse eilanden: ‘Islas Inutiles’, nutteloze eilanden.

Er valt te weinig regen en er zit – mede door honderd jaar olie-industrie – te weinig zoet water in de grond. Het drinkwater van Curaçao komt daarom noodgedwongen van ontziltingsinstallaties en dat maakt het erg duur. Kost een kubieke meter water in Nederland 87 cent, op Curaçao betaal je voor duizend liter 5,19 euro. En verbruik je meer dan negen kuub in de maand, dan kan dat oplopen tot het dubbele.

Met een loon- en salarisniveau dat ver onder dat van Nederland zit, is dat een soms moeilijk op te brengen lastenpost. Zeker voor Williany. Zij behoort tot de 1100 huishoudens op Curaçao die geen wateraansluiting hebben. “Dat is twee procent van alle huishoudens”, zegt de Raichel Leito, hoofd van de waterafdeling van overheids-NV Aqualectra. “Nog eens twee procent heeft geen water omdat de aansluiting is afgesloten. “Meestal vanwege een openstaande rekening.”

“Curaçao heeft genoeg drinkwater en het is gegarandeerd”, zegt de watermanager. “We halen het zoute water uit zee, ontzilten het en maken het geschikt voor drinkwater. Curaçao kan op deze manier zo’n vijftigduizend kuub water per dag uit zee halen. Ruim boven de veertigduizend kuub die dagelijks nodig is.

“Als je maar weet dat mijn vier kinderen altijd gewassen naar school gaan, geen dag uitgezonderd”, zegt Williany met enige trots en ook wel met een beetje boosheid vanwege de vraag. De 34-jarige alleenstaande moeder met vier kinderen heeft geen wateraansluiting. Ze weet zelf niet waarom. “Ik heb het eens aangevraagd, maar nooit meer iets gehoord.” Met een bijstandsuitkering van nog geen 180 euro betaalt ze voor water twintig euro per maand: vier blauwe tonnen van tweehonderd liter water. Als ik haar voorreken dat ze dan bijna zes keer meer betaald dan het tarief bij het toch al dure Aqualectra, vraagt ze of ik niet wat voor haar kan regelen bij de baas van dat bedrijf.

Om de kostprijs van water naar beneden te brengen is Aqualectra bezig om een tweede waternetwerk op te zetten. “Second grade water noemen we dat.” Watermanager Leito zegt dat een standaard huishouden maar 21 procent van zijn water gebruikt om te koken en te drinken. “We maken dus heel duur water dat maar voor een klein deel geconsumeerd wordt. Terwijl we ook minder duur water kunnen maken, dat alleen niet drinkbaar is. Geschikt voor alle andere doeleinden, zoals wassen en groenten verbouwen.” De kleinschalige landbouwsector vraagt er al lange tijd om, want irrigeren met drinkwater is onbetaalbaar en grondwater is steeds moelijker te vinden.

Dat komt volgens Pedzi Girigory van de Meteorologische Dienst van Curaçao, omdat grondwater niet of nauwelijks wordt aangevuld. “De afgelopen dertig jaar is het niet meer of minder gaan regenen op het eiland. Gemiddeld tussen de vijfhonderd en zeshonderd millimeter per jaar. Ter vergelijking: dat driehonderd millimeter minder dan Nederland. Maar de laatste jaren zijn de buien wel veel intenser.” Minder buien, maar wel met meer water en dat heeft volgens de meteoroloog verregaande gevolgen. “Het Curaçaose dammen- en waterafvoerstelsel, de zogenaamde rooien, kunnen die intense buien niet aan.”

Voor de komst van de Shell en de olie-industrie kende Curaçao een stelsel van honderden, zo niet duizenden kleine dammen om het regenwater vast te houden, zodat het tijd heeft om het grondwater aan te vullen. De Shell veranderde die infrastructuur ten behoeve van eigen gebruik en reduceerde dat aantal tot 1200 grotere dammen. “Maar die worden slecht onderhouden”, zegt Girigory. “Ook het rooienstelsel  voor afvoer van overtollig regenwater ligt er belabberd bij, waardoor bij intense regenbuien bepaalde delen van Curaçao standaard overstromen.”

Daar heeft Williany ook last van, al is het op een wat andere manier. De slaapkamer van Williany heeft vier golfplaten om de regen buiten te houden. Het tweepits gasstel in haar provisorisch keukentje houdt het droog door golfplaat nummer vijf, maar Williany niet. De kok staat in de openlucht. Ze stroomt bijna letterlijk haar huis uit tijdens die intense tropische buien. Water opvangen is onmogelijk en de erosie rond haar huis is zo groot, dat de regen die valt, even snel weer wegstroomt.

Als ik na ons gesprek het autoportier opendoe en nog wat wil zeggen tegen Williany, duiken haar kinderen mijn auto in om de flesjes met water te pakken. Ik drink veel water als ik op pad ben, maar leg de flesjes soms half leeg weg, omdat het water te warm is geworden. De kinderen hebben daar geen problemen mee.

• Dit artikel stond vrijdag in bewerkte vorm in dagblad Trouw

---

Naschrift:

De stichting Hende-i-Medio-Ambiente (HiMA) voert maandag 5 september een rechtszaak tegen de Curaçaose overheid, omdat die zich onvoldoende inspant om toegang tot schoon water voor vooral sociaal achtergestelde groepen mensen op het eiland, voldoende te waarborgen.

Zij wil via de rechter afdwingen dat de overheid zorgt dat iedere inwoner van Curaçao in zijn of haar woonsituatie een tappunt van schoon water krijgt.

Net zoals Willany zijn er volgens de stichting honderden mensen zonder wateraansluiting.